بزرگداشت میراث علمی و فرهنگی دکتر محمدتقی دانش‌پژوه از بزرگ‌ترین کتاب‌شناسان و نخبه شناس برجسته با حضور جمع زیادی از چهره‌های علمی و فرهنگی در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران برگزار شد.
دکتر رسول جعفریان، رئیس کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه تهران در این مراسم، در سخنانی با اشاره به این که کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران از زمان دکتر افشار که ریاست آن را به عهده گرفت، یک کتابخانه بزرگ و قطب کتابخانه‌های کشور شده است، گفت: باید علاوه بر مرحوم افشار به شخصیت ممتاز دیگری اشاره کنیم که در خلق این کتابخانه نقش داشته است و آن مرحوم استاد
دانش پژوه است.
مرحوم دانش‌پژوه برای تاسیس این مرکز با ارزش زحمات زیادی کشید و حق ایشان است که به پاس سال‌ها مراسمی برای ایشان داشته باشیم. مرحوم دانش‌پژوه در بخش فهرست نویسی رکن رکین کتابخانه دانشگاه تهران است. به عبارتی دیگر ایشان اعتبار و آبروی فهرست نویسی ایران است.
پس از سخنان رسول جعفریان پیام تصویری آیت‌الله العظمی جوادی آملی به این نشست قرائت شد که با اشاره به تلمذ از محضر مرحوم دانش‌پژوه در سال‌های ابتدایی دهه۳۰ برحق شناسی و استادی ایشان تاکید کرده بود.
سپس سید علی عماد، ریاست کتابخانه مجلس هم در سخنانی با اشاره به این که کتابخانه مجلس مفتخر است که به پاس تمامی خدمات ارزشمند علمی استاد محمدتقی دانش‌پژوه در صیانت و نشر میراث علمی ایرانی و اسلامی در دو شماره مجموعه یادداشت‌ها و مکاتبات ایشان با شخصیت‌های علمی داخل و خارج و گفتارهای شخصیت‌های علمی پیرامون استاد دانش‌پژوه را منتشر کرده است، پیام دکتر علی لاریجانی، رئیس مجلس را به این نشست قرائت کرد.
در این پیام دکتر لاریجانی استاد دانش‌پژوه را دانشمندی ممتاز دانست که حق بزرگی برجامعه علمی کشور دارد.
وی با اشاره به توانمندی ایشان در فهرست نویسی در این پیام گفت: نسخ خطی چندین کتابخانه خطی کشور توسط استاد دانش پژوه فهرست شده‌اند. ایشان شخصیتی است که افرادی همچون آیت‌الله‌العظمی نجفی مرعشی از استادان ایشان بوده‌اند و تربیت در دامن چنین استادانی تاثیر شگرفی بر شخصیت او داشته است.
لاریجانی تأکید کرد: خدمت پنجاه ساله استاد دانش‌پژوه در کتابخانه دانشگاه تهران، شخصیت کتاب‌شناسی از او برجای گذاشت که با کارهای فاخر خود گرد و غبار را از چهره فرهنگ این مرز و بوم سترد.
اکنون که کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران یاد این بزرگمرد را گرامی می‌دارد از تمامی تلاش‌هایی که در سطح کشور برای تقدیر از چنین چهره‌هایی انجام می‌شود، تقدیر می‌کنم.
مسعود راستی‌پور سخنران بعدی این مراسم بود که بخش‌هایی از نوشته‌های مرحوم ایرج افشار را درباره خدمات استاد مرحوم دانش‌پژوه در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران قرائت کرد.
دکتر افشار در این نوشته‌ها با اشاره به توانمندی‌های استاد دانش‌پژوه به سفر‌های او به نقاط مختلف کشور و جهان اشاره می‌کند و تاکید دارد که او با مشقت‌های فراوان رقمی نزدیک به صد هزار نسخه خطی را دیده و آن‌هایی را که شایسته معرفی بودند در کتاب‌ها و مقدمه‌های کتاب‌های خود شناسانده است.دکتر محمد رحیمیان، معاون پژوهشی دانشگاه تهران هم در ادامه گفت: قبل از تلاش استاد دانش‌پژوه برای جمع‌آوری آثار دانشمندان ایرانی و اسلامی، بسیاری از این آثار به صورت پنهان به خارج از کشور برده می‌شد. به همین دلیل بهترین منابع در موزه‌ها و کتابخانه‌های اروپایی قرار داشت.
وی ادامه داد: استاد دانش‌پژوه از نخستین کسانی بود که با ایمان و تکیه بر همت خود برای استفاده از محققان در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به جمع‌آوری و معرفی نسخ خطی اهتمام ورزید. او به این وسیله بسیاری از آثار مهم کشور و مسلمانان را از خطر فراموشی نجات داد. به گفته رحیمیان، فهرست‌نگاری نسخه‌های خطی فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و حتی کردی و ترکی از جمله تلاش‌های وی محسوب می‌شود.
رحیمیان تأکید کرد: ایشان بیش از۳۰۰ مقاله در نشریه‌های داخلی و خارجی منتشر کرد و هزاران نسخه خطی را مورد مطالعه قرار داد. بسیاری از متون فقهی و تاریخی و آثار صاحبنظران و متفکران را هم ترجمه کرد.
معاون پژوهشی دانشگاه تهران به تهیه فهرست میکروفیلم‌های نسخ خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران توسط استاد دانش‌پژوه هم اشاره کرد و گفت: او پرورده دانش و حکمت در سرزمین کهنی بود که مهد دانش جهانی درگذشته محسوب می‌شد. او ضمن آشنایی با علوم حوزه و علوم جدید خود را وقف معرفی فرهنگ گرانبهای این مرز و بوم کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیدمحمود مرعشی نجفی فرزند آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی و رئیس کتابخانه ایشان در سخنانی با اشاره به آشنایی دیرین خود با استاد دانش‌پژوه گفت: استاد دانش‌پژوه یکی از پیشگامان فهرست‌نگاری نسخ فارسی و عربی بود که بیشتر کتابخانه‌های جهان او را می‌شناختند. استاد دانش‌پژوه از اکثر کتابخانه‌های جهان بازدید کرد و حتی به کتابخانه‌های چین هم سفر کرده بود.
وی ادامه داد: گاه گاهی که این دانشمند را در منزلش یا کتابخانه دانشگاه تهران ملاقات می‌کردم گلایه داشت که پس از فهرست‌نویسی‌های ایشان او را به انجام کار بیهوده متهم کردند، در حالی که استاد دانش‌پژوه چونان که در کتابخانه‌های اروپایی کار می‌شد، فهرست‌نویسی کرده است.
او با اشاره به این که استاد دانش‌پژوه از محضر پدرم بهره‌مند شد، گفت: استاد دانش پروژه پس از تاسیس کتابخانه آیت‌الله‌العظمی نجفی مرعشی بارها تقاضا کرد نسخه‌های خطی موجود را عکسبرداری کرده و برای او ارسال کنیم. او به محض این‌که مطلع می‌شد که ما به نسخ خطی کمیاب دسترسی پیدا کرده‌ایم، پیگیر عکسبرداری از آن‌ها می‌شد. یکی از کارهای ارزشمند دانش‌پژوه برای ما تصحیح نسخ منطقیات فارابی بود که فقط از عهده ایشان برمی‌آمد. به گفته وی استاد دانش‌پژوه با توجه به علاقه‌مندی که به آیت‌الله‌العظمی مرعشی داشت اگر کتابی را می‌خواست که قیمتش بالا بود به مرحوم افشار اطلاع می‌داد تا به اطلاع ما برساند تا برای او تهیه کنیم.
نوش‌آفرین انصاری، عضو هیات‌مدیره و دبیر شورای کتاب کودک هم در این مراسم در سخنانی با اشاره به این‌که از دهه ۳۰ به بعد در حوزه کتابداری نوین در جهان با یک دانشمند ریاضیدان و متفکر هندی شیالی رانگاناتان آشنا شد، گفت: کتابداری نوین تحت تاثیر نگرش‌های این دانشمند قرار گرفت که با طرح پنج اصل جهان کتابداری را متأثر از خود کرد. این اصول عبارتند از: کتاب برای همه، هر خواننده کتاب خودش، هر کتاب خواننده خود است، صرفه‌جویی در وقت خواننده و پویایی و تحول کتابخانه.
وی افزود: از نیمه دوم دهه چهل این اصول مورد توجه کتابداران ایران قرار گرفت.
در این زمان کتابداران سنتی که استاد دانش‌پژوه عضو آنان بود در تقابل با کتابداران جدیدی همچون من قرار گرفتند. از مهم‌ترین دستاوردهای این جدال بحث انتقال نسخه‌های خطی سه دانشکده به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران بود. وی افزود: به رغم این که استاد دانش‌پژوه با این کار مخالف بود، این اتفاق رخ داد و خوشبختانه با این اتفاق اولین گام ورود استاد دانش‌پژوه به موج کتابداران نوین برداشته شد.
وی در ادامه از تلاش‌های وی در راه‌‌اندازی دوره آموزشی کارشناسی ارشد کتابداری دانشگاه تهران خاطراتی نقل کرد. در این مراسم دکتر حسین علی قبادی، رئیس پژوهشگاه مطالعات علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با موضوع اهتمام این پژوهشگاه به حفظ و نگهداری و احیای آثار استادان، مینوی و دانش‌پژوه؛ دکتر نجف قلی حبیبی سخنانی با عنوان پژوهش‌های دانش‌پژوه در قلمرو علوم فلسفی، منطقی و کلامی، دکتر محمدعلی مهدوی‌راد در سخنانی با عنوان پژوهش‌های استاد دانش‌پژوه در قلمرو علوم اسلامی و شیعی و فریبا حری از کارشناسان نسخه‌شناس مطالبی پیرامون شخصیت والای استاد دانش‌پژوه ارائه دادند.
گفتنی است در پایان این مراسم از چندین جلد کتاب فهرست اسناد، فهرست نسخ خطی و کتاب باغ دانش که به تازگی منتشر شده است رونمایی و از نویسندگان آنان تجلیل شد.
