نگاه متفاوت بایدن و ترامپ به مسائل بین المللی:در رسانه‌های جریان اصولگرایی به طور مستمر این خط دنبال شده که برجام منشا اصلی مشکلات اقتصادی کشور است و با این تفکر هر گونه مذاکره و گفت و گو را با سازش و تسلیم یکی فرض می کنند. این نظام فکری امروز با تغییر قدرت در کاخ سفید و کاهش التهابات در بازار طلا و سکه کشورمان فرو ریخته است. در این عرصه تلاش این جریان بر این است که با فعال نگه داشتن نارضایتی‌های عمومی و نسبت دادن آنها به عملکرد دولت، موقعیت شان را در سپهر سیاسی کشور حفظ نمایند.
«جلال میرزایی» در گفت و گو با ایرنا گفت: در کشور ما، حوزه اقتصادی همپا با بازارهای دنیا، واکنش مثبتی به نتیجه انتخابات آمریکا نشان داد و بخشی از التهاباتی که طی یک سال اخیر در نتیجه اقدامات ترامپ در بازارهای مالی کشورمان ایجاد شده بود؛ فروکش کرد. اعلام پیروزی بایدن در رقابت‌های ریاست جمهوری آمریکا بازتاب‌های فراوانی اعم از سیاسی و اقتصادی به دنبال داشته است. در بسیاری از کشورهای اروپایی و جنوب شرق آسیا بازارهای سهام با رشد مواجه شدند و در سطح سیاسی هم سران برخی کشورها با ارسال پیام‌های تبریک به نوعی خرسندی خود را از پیروزی بایدن ابزار داشتند. در رابطه با واکنشها و برداشت‌هایی که در داخل کشور از پیروزی بایدن و مواضع احتمالی اش در قبال کشورمان صورت گرفته ایرنا به سراغ دکتر “جلال میرزایی” نماینده مجلس دهم و تحلیل‌گر ارشد مسائل سیاسی رفته و دیدگاه‌های وی را در این خصوص جویا شده است .
تفاوت میان رویه رفتاری ترامپ با بایدن
میرزایی درباره تفاوت‌های میان بایدن و ترامپ معتقد است: گرچه برخی در داخل کشورمان اصرار می ورزند که تفاوتی خاص میان بایدن و ترامپ نیست و با این پیش فرض می خواهند رویکردهای خودشان را توجیه نمایند؛ اما نحوه واکنش برخی کشورها مثل آلمان و فرانسه که اتفاقا از دوران حضور ترامپ به چالش‌های مهمی با آمریکا در دو حوزه امنیتی و سیاسی(ناتو) و نیز با موضوعات اقتصادی و تجاری(فولاد و الومینیوم) مواجه شدند؛ این واقعیت را در اختیار ما می گذارد که تفاوت زیادی میان رویه رفتاری ترامپ با بایدن در طیفی از موضوعات و مسائل بین المللی وجود دارد.
خانم مرکل صدراعظم آلمان با ارسال پیام تبریک به بایدن، آمادگی کشورش را برای همکاری با آمریکای تحت ریاست جمهوری بایدن اعلام داشت و همین طور رئیس جمهوری فرانسه به شکلی از حضور بایدن در کاخ سفید استقبال کرد. هم راستا با واکنش مثبت رهبران جهانی به انتخاب بایدن، واکنش بازارهای جهانی بالاخص بازار سهام در چین، سنگاپور، اروپا و سایر بورس‌های بزرگ دنیا به انتخاب بایدن مثبت بود. جالب اینجاست که عصر ۱۴آبان که آرای اولیه کالج الکترال از پیشگامی ترامپ حکایت داشت؛ چراغ همه این بازارهای سهام قرمز شد و با افت جدی مواجه شدند. بعدها با شمارش آرای پستی در ایالت‌های پنسیلوانیا، جورجیا و تقویت شدن آرای بایدن، سهام در بازارهای مذکور سبز شد و به طوری که یوان پول ملی چین در برابر دلار تقویت شد. از این جهت واکنش طبیعی بازارهای جهانی و رفتار سیاسی رهبران بزرگ دنیا گویای تفاوتی است که محافل اقتصادی و سیاسی در عرصه بین‌المللی میان بایدن و ترامپ قائل هستند.
واکنش‌های داخلی نسبت به نتیجه انتخابات آمریکا
این کارشناس سیاسی به واکنشها داخلی کشورمان نسبت به پیروزی بایدن در رقابت‌های ریاست جمهوری آمریکا پرداخت و گفت: در کشور ما حوزه اقتصادی همپا با بازارهای اقتصادی دنیا واکنش مثبتی به پیروزی بایدن نشان داد و بخشی از التهاباتی که طی یک سال اخیر در نتیجه اقدامات ترامپ در تشدید تحریم‌ها در بازارهای مالی کشور ایجاد شده بود؛ فروکش یافت. طبیعی است که با کنار رفتن ترامپ فضای نگرانی و ابهام کنار رفت و امروز شاهد کاهش قیمت‌ها در حوزه ارز، طلا و خودرو هستیم. با توجه به رویکرد تحریمی دشمن نسبت به کشورمان، واکنشها در حوزه رسمی سیاسی به انتخاب بایدن محتاطانه بود. در این عرصه باید این واقعیت را گفت که امروز با حضور بایدن احتمال بازگشت آمریکا به توافق برجام و حذف تدریجی نظام تحریم‌ها بیشتر از هر زمان دیگری است. در برابر این نگرش، جریان مخالف دولت کماکان روی این محور تمرکز دارند که فرقی اساسی میان بایدن و ترامپ نیست و منشا مشکلات و چالش‌های داخلی کشور در داخل کشور است. این جریان با این ذهنیت‌ها به نظر نمی رسد قصد تغییر دیدگاه شان و درک تغییرات محیطی در نظام بین المللی را داشته باشند.
وی در ادامه از دلایل عدم استقبال جریانات نواصولگرا و رسانه‌های وابسته به آنها از شکست ترامپ و پیروزی بایدن؛ گفت: مشکل اصلی این جریان به نوع نگاه آنها به مسائل مختلف برمی‌گردد. در سیاستگذاری رسم بر این است که تصمیم گیران و سیاستگذاران با در نظر گرفتن بازخوردهای اجتماعی به صورت مدام سعی می کنند متناسب با تغییرات محیطی به بازنگری در سیاست‌هایشان بپردازند. تجربه نشان داده که جریان اصولگرایی خودشان را از چنین امتیازی محروم ساخته و در همان کلیشه‌های گذشته به تحلیل مسائل بین‌المللی می پردازند.
نماینده مجلس دهم، درباره اینکه آیا جریان مخالف دولت از تبعات مثبت روی کار آمدن بایدن و بازگشت آمریکا به برجام نگران است یا نه؛ گفت: جریان نواصولگرایی نزدیک به یک سال است که به موازات تشدید تحریم‌های اقتصادی ترامپ به جای بیان مشکلات و کمک به دولت در حل مسائل اساسی کشور، بخش اصلی انرژی شان را صرف القای ناکارآمدی دولت و عدم توجه‌شان به توان داخلی کرده‌اند. این رویکرد در حالی از سوی جریان مخالف دولت پیگیری می شود که تحریم دشمن عرصه را برای کشور در حوزه منابع درآمدی تنگ کرده و صرف بیان مشکلات کشور به افزایش ناامیدی در جامعه انجامیده است. در نظام فکری جریان نواصولگرایی هنوز این واقعیت پذیرفته نشده است که رابطه‌ای معنادار میان سیاست خارجی و تحولات بین‌المللی با مسائل اقتصادی در داخل وجود دارد. اقتصاد و معیشت تابعی از مسائل بین المللی است و بی توجهی به این عنصر کلیدی صرفا باعث افزایش مشکلات و چالش‌ها می شود. در رسانه‌های جریان اصولگرایی به طور مستمر این خط دنبال شده که برجام منشا اصلی مشکلات اقتصادی کشور است و با این تفکر هر گونه مذاکره و گفت و گو را با سازش و تسلیم یکی فرض می کنند. این نظام فکری امروز با تغییر قدرت در کاخ سفید و کاهش التهابات در بازار طلا و سکه کشورمان فرو ریخته است. در این عرصه تلاش این جریان بر این است که با فعال نگه داشتن نارضایتی‌های عمومی و نسبت دادن آنها به عملکرد دولت، موقعیت شان را در سپهر سیاسی کشور حفظ نمایند. امید این است که این جریان با درک از واقعیت اقتصادی کشور و اوضاع معیشتی مردم، ملاحظات جناحی شان را مقدم بر مصالح مردم قرار ندهند.
گفت و گو در زمینه رفع تحریم‌ها
در انتها میرزایی ارزیابی خود را نسبت به واکنش دولت و اصلاح طلبان از روی کار آمدن بایدن را اینگونه ارزیابی کرد: موضع‌گیری رئیس جمهور، وزیر امور خارجه و سخنگوی دولت نشان می دهد که دولت ضمن ابراز امیدواری نسبت به تغییر رویکرد آمریکا در دوره بایدن؛ در شرایط انتظار قرار گرفته است. البته این موضوع را هم باید در نظر گرفت که با توجه به خصومت چهل ساله میان ایران و آمریکا، دولتی‌ها از اظهار نظر مستقیم در این خصوص و اعلام آمادگی برای مذاکره اجتناب ورزیده‌اند. اما باید گفت که اعلام آمادگی برای مذاکره در چارچوب منافع ملی کشور می تواند اثرات مثبت و مهمی بر حوزه‌های داخلی اقتصادی کشور برجای گذارد. طبیعی است که جریان اصلاح طلبی هم از کنار رفتن ترامپ به عنوان شخصیتی که فقط زبان تهدید و تحریم را بلد بود و سنگین‌ترین نظام تحریم‌ها را در طول تاریخ علیه کشورمان اعمال نمود؛ استقبال کرده و امروز این جریان معتقد است که حضور بایدن در کاخ سفید این ظرفیت را دارد که اختلافات ایران و آمریکا از مرحله تنش مطلق خارج شده و طرفین به گفت و گو در زمینه رفع تحریم‌ها گام بردارند.
تحلیلگران‌هاروارد از بایدن و انگاره بازیابی اعتبار جهانی آمریکا می‌گویند
تحلیلگران پژوهشگاه دانشگاه هاروارد آمریکا اعتقاد دارند اگرچه اولویت نخست «جو بایدن» در کاخ سفید مدیریت مبارزه با بیماری کرونا و بهبود اوضاع اقتصادی این کشور است اما در عرصه بین‌المللی نیز واشنگتن نیازمند اقدامات سریع برای بهبود جایگاه و اعتبار جهانی خود است. پیروزی «جو بایدن» در انتخابات ایالات متحده آمریکا برای بسیاری از کشورهای جهان دارای اهمیت بود. هم دوستان و هم دشمنان کاخ سفید این انتخابات را نقطه عطفی در تاریخ معاصر آمریکا و جهان ارزیابی می‌کنند زیرا آن را دوره گذار از کاخ سفید یکجانبه‌گرای «دونالد‌ترامپ» به رویکرد جهانی متوازن‌تر «جو بایدن» می دانند که موجب بازگشت واشنگتن به جامعه جهانی می‌شود.
مرکز پژوهشی «بلفر»که موسسه تحقیقاتی دانشگاه‌هاروارد به شمار می‌رود در گزارشی دیدگاه تحلیلگران خود را در مورد پاسخ این پرسش جویا شد که چگونه نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده جایگاه این کشور در عرصه جهانی را تغییر می‌دهد. در این گزارش می‌خوانیم:
در مناظره‌های امسال، نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، دونالد ترامپ و جو بایدن در مورد سیاست خارجی با سؤالاتی رو به رو بودند. این درحالی است که آمریکایی‌ها همچنان در معرض فاجعه داخلی ناشی از بیماری همه گیر ویروس کرونا، یک اقتصاد متلاطم، مسائل نژادی و نابرابری و بلایای اقلیمی مانند آتش سوزی قرار دارند. بدون شک دیدگاه‌های بسیار متفاوت این دو نامزد مسیر، جایگاه ایالات متحده در جهان را طی چهار سال آینده تعیین خواهد کرد.محققان و تحلیلگران دانشگاه‌هاروارد به واکاوی خط مشی‌ها در مورد ساختار اطلاعاتی ایالات متحده و حوزه‌های روسیه، چین و اروپا پرداختند و تاثیر نتایج انتخابات بر اولویت‌ها، روابط و پویایی قدرت ایالات متحده را بررسی کردند .
اعتماد ازدست رفته کاخ سفید و دستگاه‌های اطلاعاتی
«سو گوردن» از تحلیلگران بلفر است که در زمینه دورنمای توانایی اطلاعاتی ایالات متحده اعتقاد دارد: صرف نظر از اینکه چه کسی انتخاب شده باشد، سازمان اطلاعات آمریکا باید فقط برای تأمین شرایط امنیت ملی و جهانی مورد نظر کار کند. چهار حوزه وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرند: اولویت‌های اطلاعاتی و منابع مناسب، آموزش فنی و نوآوری، مشارکت‌کنندگانِ عصر جدید و پذیرش شفافیت و گشودگی.با پیروزی بایدن وی این فرصت را دارد که از طریق ایجاد یک رهبری توانمند با چالش‌های موجود روبه رو شود و اعتماد بین کاخ سفید و سازمان اطلاعات را بازسازی نماید. چنین رهبری نیازمند انجام اقدامات واقعی برای جامعه برپایه وظایف ریاست جمهوری و نه وفاداری حزبی میباشد.وی بر این باور است که کاخ سفیدِ بایدن باید بر اهمیت استقلال آژانس‌های اطلاعاتی صحه بگذارد و بودجه لازم جهت تحقیق و توسعه در زمینه‌هایی چون هوش مصنوعی را در اختیار آنها قرار دهد.
بی‌تفاوتی روسیه به انتخاب ترامپ
روسیه یکی از مهمترین محورها در سیاست آینده ایالات متحده خواهد بود. «الکساندر واکروکس» به مقایسه موضع مسکو در قبال انتخابات سال ۲۰۱۶و ۲۰۲۰پرداخت و عنوان داشت: کرملین، در سال ۲۰۱۶ از ترامپ حمایت کرد زیرا روس‌ها نگران بودند که کار کردن با «هیلاری کلینتون» دشوارتر باشد. ترامپ اما رابطه دو کشور را بهبود نبخشید و به همین خاطر روس‌ها ترامپ را ضعیف و بی‌اثر می‌دانند. البته، این ضعیف بودن می‌تواند به معنای تأثیرگذاری آسانتر روی او باشد. پوتین نفعی در حمایت از ترامپ نمی‌دید. ترامپ تا اندکی قبل از انتخابات امیدوار بود که تمدید پیمان جدید START را به عنوان برگ برنده‌ای پیش از انتخابات رو کند، اما روس‌ها تمایل نداشتند که در آخرین مرحله چرخه انتخابات از ترامپ حمایت کند. دولت جدید بایدن به ارزیابی کل سیاست‌های خارجی، از جمله روابط ایالات متحده و روسیه خواهد پرداخت. اما بعید است که پیروزی بایدن در رابطه با روسیه تغییر قابل توجهی ایجاد کند. زیرا این رابطه آنقدر بد است که دلایل چندانی برای بهبود آن وجود ندارد. بسیاری از تحریم‌های ایالات متحده علیه روسیه از طریق کنگره اعمال می‌شود و تعداد دموکرات‌ها یا جمهوری‌خواهانی که بخواهند حمایت از بهبود رابطه با روسیه را در کارنامه خود داشته باشند، اندک است.
رویکرد متناقض در قبال پکن
چین مهمترین رقیب سیاسی و اقتصادی آمریکا در یک دهه آینده خواهد بود و به همین دلیل آینده روابط آمریکا و چین به ویژه در حوزه تجارت و اقتصاد اهمیت دارد. «ادوارد کانینگهام» اعتقاد دارد: درآینده اجماع درباره تجارت مستقیم و فشار دسترسی به بازار بر چین ادامه خواهد داشت. با این حال، ممکن است که محدودیت‌های مربوط به سرمایه‌گذاری هماهنگ‌تر شود و فشارها ی غیرمستقیم نظامی افزایش یابد. اما همکاری‌های دو طرف در چند زمینه مشخص و تعریف شده با قدرت دنبال خواهد شد. روی هم رفته، این ترکیب وضعیت موجود و تغییر، منجر به ایجاد دولتی توسط بایدن خواهد شد که ممکن است سیاست‌های متناقض و متضادی را در پیش بگیرد؛ ممکن است که اقدامات نظامی ایالات متحده در منطقه آسیا یک جانبه‌تر باشد، اما اقدامات اقتصادی ترکیبی از چند جانبه‌گرایی محدود و حمایت‌گرایی مداوم خواهد بود. نکته مهم این است که احتمال دارد سیاست‌های مربوط به چین زودتر از آنچه که بقیه تصور می کنند در دولت بعد اعلام شود.
هرچند بایدن دغدغه سیاست‌های داخلی را دارد اما بعید است که بتواند پرداختن به تغییر روابط با چین را به تأخیر بیاندازد. دولت بایدن با اولویت دادن به همه گیری کرونا کار خود را آغاز می کند. با این حال، سال آینده، چین صدمین سالگرد حزب کمونیست چین را جشن می گیرد و به گسترش نظامی و اقتصادی خود ادامه می‌دهد. روابط ژاپن و جمهوری کره ممکن است همچنان رو به زوال باشد؛ رهبران تایوان با ناآرامی روز‌‌افزون مسائل در هنگ کنگ را دنبال خواهند کرد. تغییرات آب و هوایی و بحران‌های زیست محیطی ادامه خواهد یافت. تنش‌های دریای چین جنوبی درکنار طیف وسیعی از تعرفه‌های تجاری برای تضعیف تعامل اقتصادی ایالات متحده و چین ادامه خواهند یافت. بایدن احتمالاً اکثر تعرفه‌های اقتصادی موجود بر روی کالاهای چینی را حفظ خواهد کرد. با این حال، او احتمالاً طیف محدودی از تعرفه‌های هدفمند را برای برخی از محصولات با ارزش افزوده متوسط و پایین را کاهش خواهد داد.برخلاف ترامپ، بایدن در موقعیت بهتری برای همکاری نزدیکتر با متحدان اروپایی و آسیایی برای تشدید نظارت بر سرمایه‌گذاری شرکت‌های دولتی چینی در فناوری‌های حساس و پیشرفته با کاربرد دوگانه قرار خواهد داشت. این متحدان ممکن است بدون هیچ سر و صدایی داده‌ها لازم برای نظارت را با واشنگتن به اشتراک بگذارند.همچنین دولت بایدن با بازگشت به توافق‌نامه پاریس مشارکت با چین را در زمینه کاهش انتشار کربن و همچنین همکاری از طریق سازمان جهانی بهداشت برای کنترل همه گیری کرونا را تقویت خواهد کرد.
اروپا، دلخوش به همکاری با کاخ سفید
مهمترین شکاف در دوره ریاست جمهوری ترامپ میان واشنگتن و اتحادیه اروپا به عنوان دو متحد سنتی رخ داد. اتحادیه اروپا امید دارد جو بایدن بتواند روابط متزلزل شده آمریکا با متحدان اروپایی و انگلیس را اصلاح کند.
«توری توسیت» دیگر کارشناس مرکز پژوهشی بلفر تصریح دارد: دولت بایدن جهت ایجاد اعتماد و انسجام در روابط دوسوی آتلانتیک برای ایالات متحده و شرکای اروپایی آن فرصتی ایجاد خواهد کرد. پس از آنکه ترامپ برای چهار سال اتحادیه اروپا را دشمن می‌نامید، ترمیم روابط باید از ریشه صورت بگیرد.دولت ترامپ باعث شک و تردید در مورد تعهد آمریکا به ناتو شد، از معاهدات مهم بین المللی مانند پیمان آب و هوایی پاریس و توافق هسته‌ای ایران خارج شد. در این راستا دولت بایدن با شرکای اروپایی خود در زمینه چالش‌های مشترکی مانند چین، روسیه، ایران، تغییرات آب و هوایی، تجارت و فناوری و اصلاح نهادها برای دستیابی به منافع ایالات متحده و حفظ ثبات جهانی کار خواهد کرد.فعالیت طولانی مدت بایدن در سنای ایالات متحده و کمیته روابط خارجی سنا حکایت از سابقه فعالیت وی در حوزه امور اروپا دارد. در اوایل دهه ۱۹۹۰ بایدن از مدافعان جدی پاسخگویی به تجاوز صربستان به بوسنی و هرزگوین و تشدید فشارها برای پایان دادن به جنگ بود. بایدن در طول دهه ۱۹۹۰و اوایل ۲۰۰۰طرفدار اصلی عضویت لهستان، مجارستان، جمهوری چک و کشورهای بالتیک در ناتو بود. به دنبال الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴، بایدن بر افزایش حضور نظامی ایالات متحده در اروپای مرکزی و شرقی برای جلوگیری از تجاوز بیشتر روسیه تاکید کرد؛ وی یک نیروی اصلی در زمینه اطمینان‌دهی به اروپا بود. تحولات اخیر بایدن را برای اروپاییان یک شریک توانمند معرفی می‌کند.
