«از سر احساس وظیفه» و «آمادگی برای خدمت» ادله اغلب کاندیداهای ریاست‌جمهوری برای حضور در بزرگ‌ترین کارزار سیاسی جمهوری اسلامی است؛ ادله‌ای که در کلام و بر زبان اصولگرایان جاری است و به محض اینکه در مورد اعلام کاندیداتوری در انتخابات ریاست‌جمهوری یا هر انتخابات دیگری مورد پرسش قرار می‌گیرند به آن توسل می‌جویند و به همان میزان که رای دادن در انتخابات را تکلیفی شرعی قلمداد می‌کنند احتمالا رای جمع کردن به وقت حضور را هم تکلیف و وظیفه می‌دانند اما چه کسی است که نداند یا انکار کند که سودای چشیدن طعم قدرت، خواه ناخواه برای حضور آمادگی ایجاد می‌کند. صف عریض و طویل کاندیداها که به قول عزت‌الله ضرغامی به اندازه «یک مینی‌بوس» شده هم دلیلی بر این مدعاست که هر طیف و جریانی به دنبال سهم خود از این قدرت است. در جریان اصولگرایی جنگ قدرتی میان خرده‌جریان‌ها به راه افتاده و هر کس گزینه اصلح خود را برگزیده است؛ موضوعی که از نگاه ضرغامی «پوست خربزه زیر پای اصولگرایی است.» خبر افزایش درخواست‌ها برای حضور محسن رضایی در انتخابات نیز که البته صرفا از زبان یکی از نزدیکانش شنیده شده، نشان می‌دهد هر چه می‌گذرد راستِ سیاسی به جای نزدیک‌تر شدن و غربال کاندیداها از هم دور می‌شوند و کاندیداهایشان نیز متکثر و متعدد. حمایت پایداری‌ها از رییسی در درجه اول و بعد از او سعید جلیلی هم از این حکایت دارد که دست‌کم زمان نام‌نویسی باید منتظر صف طولانی اصولگرایان باشیم. در این ملغمه اما برخی سنتی‌های این جریان هنوز بر این باورند که «جامعه روحانیت مبارز» با اتکا به سازوکار جدید می‌تواند اثربخش و وحدت‌آفرین باشد.
«روی نیمکت نشسته‌ام اما آماده خدمت هستم؛ در همین راستا هر چه جلوتر می‌رویم، این مساله جدی‌تر می‌شود و من آمادگی خدمت در هر مسوولیتی را در خودم فراهم کردم. البته اینکه در مقطع ثبت‌نام چه اتفاقی رخ خواهد داد، مشخص نیست اما اگر در آن زمان هم شرایط فراهم باشد و من احساس وظیفه کنم، حضور پیدا خواهم کرد و به همین جهت با ایجاد آمادگی در حوزه‌های مختلف تلاش می‌کنم تا مشکلی برای حضور نباشد.» این بخشی از سخنرانی عزت‌الله ضرغامی، رییس پیشین صداوسیما در ویژه برنامه بسیج دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی است که به مناسبت گرامیداشت روز دانشجو برگزار شد. در این مراسم از ضرغامی در مورد کاندیداتوری‌اش سوال شد و او صراحتا اعلام کرد که برای حضور آماده است، منتها از فحوای کلامش مشخص بود که منتظر مانده تا ترکیب نهایی مشخص شود و برای ورود جدی هم فضا را رصد می‌کند و هم جریان‌هایی که پشت او می‌ایستند. البته در خلال اظهاراتش مبنی بر اینکه روی نیمکت ذخیره نشسته تا نوبت او فرا رسد، اشاره کرده که برای حضور در حوزه‌های مختلف آمادگی دارد؛ اظهارنظری احتمالا به این معنا که او برای کنار کشیدن از این صف شلوغ کاندیداتوری شرط و شروطی دارد و سهمی در دولت آینده خواهد داشت.
ضرغامی که درست پس از پایان دوران کاری‌اش در صداوسیما با صبحانه‌های سیاسی و حضور پررنگ در فضای مجازی نشان داد که تا چه میزان دوست دارد به هر نحوی که شده به قدرت بازگردد، در این نشست، انتقادی را هم به «جبهه انقلاب و دوستان اصولگرایش» مطرح کرد و گفت که معتقد است این تعدد کاندیداها و صف‌بندی آنها «پوست خربزه» زیر پای «بچه‌های انقلاب» است و باعث شده «یک مینی‌بوس نامزد» داشته باشند. ضرغامی همچنین تاکید کرد که «سال ۱۴۰۰ پایان عمر پدرخوانده‌ها و رفتارهای قیم‌مآبانه است» و در این دوره «از بچه‌های انقلاب و نیروهای انقلابی هر کس که تصور می‌کند ظرفیت دارد برای ریاست‌جمهوری خواهد آمد و این رفتارها دیگر فرصت بروز و ظهور نخواهد داشت.»
در واقع او در این سخنرانی حرف‌های خودش را نقض می‌کند. ضرغامی از یک سو اذعان دارد که صف‌بندی کاندیداهای اصولگرا، پوست خربزه زیر پای آنان است و در واقع به این تعداد اصولگرای «آماده به خدمت» خرده می‌گیرد اما در بخش دیگری از سخنانش تاکید دارد که هر کس ظرفیت دارد، برای ریاست‌جمهوری خواهد آمد و رفتارهای قیم‌مآبانه جواب نخواهد داد. ضرغامی البته راهکاری برای اجماع و ائتلاف میان خرده‌جریان‌های اصولگرایی پیشنهاد نمی‌دهد و تنها از پدرخواندگی انتقاد می‌کند و احتمالا روی سخنش هم به ریش‌سفیدان و طیف سنتی و بیشتر محافظه‌کار این جریان است.
دوباره انتخابات، دوباره «برادر محسن»
علاوه بر ضرغامی که از سال ۹۶ به این سو نامش در میان کاندیداهای بالقوه ریاست‌جمهوری مطرح بود، محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام هم از آن دست گزینه‌هایی است که پیش از هر انتخابات احتمال حضور او در رسانه‌ها بررسی می‌شود. کرم‌رضا پیریایی، قائم مقام جبهه ایستادگی- نزدیک به محسن رضایی- روز گذشته به باشگاه خبرنگاران جوان گفته که مدتی است مراجعات «قابل‌توجهی» به محسن رضایی صورت می‌گیرد که جنس این مراجعات از همان مقوله «ضرورت‌ها و واقعیت‌ها» است. او تاکید کرده «در این مراجعات درخواست‌ها فقط این نیست که رضایی نامزد شود. عمده صحبت این است که به هر شکل او در چاره‌اندیشی برای واقعیت‌ها و توجه به ضرورت‌های قطعی موجود، ورود کاملا موثر داشته باشد؛ بنابراین چه در جلسات و فعالیت‌های جبهه ایستادگی و احزاب عضو جبهه که البته بخشی از فعالیت مداوم همراهان محسن رضایی به حساب می‌آید این دغدغه‌ها و مباحث بیشتر شده است.» این اظهارات نشان می‌دهد که احتمالا محسن رضایی همچون چندین انتخابات ریاست‌جمهوری پیشین برای حضور آماده می‌شود مگر آنکه دقیقه ۹۰ همچون سال ۹۶ از حضور و نام‌نویسی صرف‌نظر کند. تا اینجای کار که این چهره نزدیک به محسن رضایی معتقد است چهره «فراحزبی» رضایی و «برنامه داشتن» باعث می‌شود که گزینه مناسبی برای گذار از این دوره باشد و با این حساب اگر رضایی در این انتخابات هم شرکت کند با احتساب انتخابات مجلس ششم، کاندیداتوری ۱۴۰۰ پنجمین کاندیداتوری رضایی خواهد بود.
گزینه اصلح؛ جدید یا قدیم؟!
اگرچه در این مدت خبرهایی از وضعیت جسمی نامساعد محمدتقی مصباح‌یزدی منتشر شد به نظر می‌رسد پایداری‌ها در غیاب پدر معنوی‌شان هم از پای ننشسته و گزینه‌های قطعی و رسمی‌شان را انتخاب کرده‌اند. دیروز سیدحسین نقوی‌حسینی، عضو شورای مرکزی جمعیت ایثارگران به نامه‌نیوز گفته که به نظر می‌رسد اگر سیدابراهیم رییسی کاندیدا شود، پایداری‌ها از او حمایت کنند و اساسا اگر او وارد انتخابات شود، اختلاف‌نظری در جریان اصولگرایی برای حمایت از رییسی نیست. در واقع به گفته نقوی‌حسینی گزینه اصلح جدید پایداری‌ها سیدابراهیم رییسی خواهد بود اما اگر رییسی نیاید حتی اگر قالیباف کاندیدا شود، گروه‌های اصولگرایی هر کدام کاندیدای خودشان را خواهند داشت و شاید طی فرآیندی به اجماع برسند. او همچنین معتقد است که گزینه بعدی پایداری‌ها به احتمال زیاد سعید جلیلی- یعنی همان گزینه اصلح پایداری‌ها در انتخابات ۹۲- خواهد بود. نقوی‌حسینی که رییس ستاد انتخابات سعید جلیلی در انتخابات سال ۹۲ بود، گفته بعید است مدل انتخابات آن سال تکرار شود که ابتدا کامران باقری‌لنکرانی کاندیدا بود و پس از عدم احراز صلاحیت، سعید جلیلی کاندیدای پایداری شد.
با همه این تعارض‌ها در جریان اصولگرایی و تعدد کاندیداها اسدالله بادامچیان، دبیرکل حزب موتلفه اسلامی که در انتخابات مجلس بالاخره موفق شد سیدمصطفی میرسلیم را به عنوان سهمیه موتلفه در فهرست نهایی بگنجاند و راهی مجلس کند، دیروز در گفت‌وگو با ایلنا تاکید کرده که جامعه روحانیت هنوز هم می‌تواند محور وحدت باشد. اینکه پیش‌بینی بادامچیان محقق می‌شود یا نه از حالا ممکن نیست اما به هر روی، جامعه روحانیت اخیرا با تغییرات ساختاری، عضوگیری گسترده و برگزاری نشست‌هایی با حضور چهره‌های سرشناس اصولگرایی در تلاش است نقش تاریخی خود را ایفا کند؛ نقشی که البته دست‌کم در یک دهه اخیر بسیار کمرنگ شده است.
به چیزی جز قوه قضاییه فکر نمی‌کنم
روایت دانشجوی عدالتخواه از گفت‌وگو با رییسی درباره کاندیداتوری ۱۴۰۰
بسیاری بر این باورند که نه‌تنها او گزینه‌ای جدی است، بلکه احتمالا اگر به میدان بیاید، کل سرنشینان این «مینی‌بوس اصولگرا»، پیاده می‌شوند و فرمان را به دستان او می‌سپارند. سیدابراهیم رییسی، رییس فعلی قوه قضاییه و البته کاندیدای اصلی جناح راست در انتخابات ریاست‌جمهوری گذشته در سال ۹۶ که وقتی با حدود ۱۶ میلیون رای، رقابت را به حسن روحانی و گزینه مورد حمایت اصلاح‌طلبان باخت، بسیاری از همفکرانش در اردوگاه اصولگرایی از این گفتند که آرایی چشم‌گیر به دست آورده و این یک شکست نیست و اگر هست، مقدمه‌ای است برای پیروزی فردا. حالا در آستانه آن «فردا» و برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ اما آن‌طور که دیروز یک دانشجوی عدالتخواه در جریان روایتش از دیدار اخیر خود و چند دانشجوی دیگر با رییس قوه قضاییه خبر داد، سیدابراهیم رییسی گفته که بنای بازگشت به عرصه انتخابات را ندارد و همه فکر و ذکرش، قوه قضاییه است. خبرگزاری تسنیم در گزارشی به نقل از محمدپور، دبیر جنبش عدالتخواه دانشجویی از دیدار دانشجویان با رییس قوه قضاییه گزارش داده، این دانشجوی اصولگرا می‌گوید: «از ایشان خواستیم در مورد احتمال حضورشان در انتخابات ۱۴۰۰ توضیح دهند که با قدرت گفتند: من به چیزی غیر از قوه قضاییه فکر نمی‌کنم.»
