عاشق ایران   به احترام محمدحسن ابریشمی   ( محمود فاضلی روزنامه اعتماد ۲ اسفند ۹۹ صفحه ۱۵)

 

 

محمدحسن ابریشمی در سال ۱۳۱۸ در تربت حیدریه متولد شد. در پنج سالگی به مکتب آتو (مرحومه بی‌بی طاووس علوی طباطبائی)، رفته و با خواندن قرآن و صد کلمه آشنا می‌شود. در سال ۱۳۳۴ به همراه یکی از دوستانِ همکلاسی خود با اجازه رئیس دبیرستان قطب و رئیس فرهنگ در یکی از اتاق‌های دبیرستان کتابخانه‌ای دایر می‌کند. در رشته پزشکی دانشگاه ملی ثبت‌نام کرده و در پایان ترم اول به دلیل هزینه شهریه به ناچار ترک تحصیل می‌کند. در سال ۱۳۴۱ با موفقیت در آزمون به استخدام بانک کشاورزی در می‌آید.

اولین مقالات خود را تحت عنوان «شعرا و فضلای تربت جام» نوشت که در روزنامه آفتاب شرق در مشهد به چاپ ‌رسید. بنابر اقتضا و طبیعت شغلی به همه روستاهای گستره پهناور تربت‌جام و بخش‌های آن سفر کرد و از شیوه کشاورزی سنتی، آداب و رسوم در نشست و برخاست‌های با روستاییان نکات مهمی فرا می‌گیرد. در سال ۱۳۴۳ ضمن انتقال به بجنورد، طی دو سال از روستاهای مختلف این شهرستان و بخش‌های وسیع آن، ضمن مأموریت، دیدار داشته و پوشش گیاهی بسیار متنوع، وضعیت اقلیمی، کشت و کار و هر آنچه مربوط به کشاورزی و باغبانی و آب و آبیاری و طبیعت بود، اطلاعات زیادی کسب می‌کند. در سال ۱۳۴۷ بنابر ترغیب شادروان حسینعلی راشد به تهران آمد، فعالیت خود را در اداره بررسی‌های اقتصادی بانک کشاورزی، بررسی‌های آماری و مطالعه کارها و اطلاعات کشاورزی، اقتصادی و تهیه گزارش ادامه می‌دهد.

عنوان رساله لیسانس او «زعفران، طلای سرخ کرانه‌های کویر» زیر نظر استاتید تاریخ و جغرافیا دکتر رضا شعبانی  و دکتر ایرانپور جزنی بود که بسیار مورد توجه قرار گرفت. بعد از مدتی یادداشت‌هایی راجع به پیشینه کشاورزی در ایران نوشت و قصدش این بود که درباره تاریخ کشاورزی ایران مطلبی بنگارد چرا که در این زمینه چنین کتابی وجود نداشت که پاسخگوی کشاورزی ایران باشد.

در سال ۱۳۶۲ کتاب زعفران طلای سرخ حاشیه کویر را در ۳۰۸ صفحه می‌نویسد که از حمایت‌های معنوی و تشویق‌های سیدمحمد سلامتی وزیر کشاورزی وقت برخوردار می‌شود. در سال ۱۳۶۳ تألیف کتاب شناخت زعفران ایران را به اتمام می‌رساند که سیدمحمدعلی جمال‌زاده و ایرج افشار تقریظ‌هایی شوق‌انگیز بر آن می‌نویسند. جمال‌زاده از این کتاب چنین یاد می‌کند:«کتاب شناخت زعفران ایران، هر کس را متعجب و متحیر خواهد ساخت، چون موضوع کتاب بسیار آموزنده و بی‌نظیر است…» ایرج افشار نیز در رابطه با کتاب می‌گوید:«خوشبختانه مؤلف این کتاب توانسته است براساس مدارک متعدد مقام زعفران، گیاه پیازی کوچک و کم‌زندگانی، را در کشاورزی و بازرگانی و پزشکی نشان دهد، و از نظر فرهنگی و مدنی بسیاری از اطلاعاتی را که جای جای در مآخذ تاریخی و جغرافیایی قدیم آمده گرد آورد و ما را از نکته‌های دلپسند برخوردار سازد…»

 در فاصله سال‌های ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵، در اداره آمار و بررسی‌های اقتصادی بانک کشاورزی پیش‌نویس کتاب شناخت تاریخی پسته ایران را در ۸۷۶ صفحه آماده می‌کند و به این منظور همه مناطق پسته‌خیز گذشته و کنونی ایران سفر کرده و با استفاده از صدها مأخذ مناطق مستعد پسته‌کاری در ادوار کهن را معرفی کرد.

کتاب «پسته ایران، شناخت تاریخی» در سال ۱۳۷۳ توسط مرکز نشر دانشگاهی منتشر و برنده جایزه کتاب گزیده سال شد و چهار هزار نسخه آن به سرعت به فروش رسید. دکتر عبدالحسین زرین‌کوب طی شرحی با عنوان «تقریظ» نوشته‌اند: «تحقیقی که همت و پشتکار و دقت و کنجکاوی آقای محمدحسن ابریشمی آن را به صورت کتابی در باب پسته و مسائل مربوط به آن سامان داده، کاری راهگشا، پیشاهنگ، و در نوع خود بی‌سابقه است. سالهاست که من کارِ این پژوهنده خود آموخته و کنجکاو و فروتن را با نظر تحسین و علاقه دنبال کرده‌ام و همت تزلزل‌ناپذیر و حوصله بی‌ملال وی را، در راه تحقیق پایندانِ صحت و دقت کارهای وی (در حد وسایل و امکانات بیش و کم محدودی که در دسترس داشته‌ است) یافته‌ام …»

در سال ۱۳۶۵ به خواست و اصرار خود از بانک بازنشسته می‌شود و با عضویت افتخاری در شورای نویسندگان، به نوشتن مقاله در مجله بانک ادامه داده و ده‌ها مقاله با موضوعات مختلف و سرمقاله‌های نوروزی و غیر آن را به نگارش درآورده است. ابریشمی، در سال ۱۳۷۴ کتاب زعفران ایران/ شناخت تاریخی و فرهنگی و کشاورزی را در ۸۴۰ صفحه تألیف می‌کند که از جانب دکتر عبدالحسین زرین‌کوب؛ به جای «یک رساله دکترا در ادبیات فارسی» پذیرفته شد که متن آن در پیشگفتار همان کتاب (انتشارات آستان قدس، ۱۳۷۶) به چاپ رسیده است. داوری استاد زرین‌کوب، به این اثر پژوهشی اعتبار ویژه‌ای می‌بخشد. در سال ۱۳۸۲، تاریخچه بانک کشاورزی ایران را به مناسبت هفتادمین سال بانک کشاورزی می‌نویسد.

در پی آن به پژوهش‌های خود درباره زعفران ادامه داده که حاصل آن در کتاب زعفران از دیرباز تا امروز در ۸۹۰ صفحه که در سال ۱۳۸۳ توسط انتشارات امیرکبیر منتشر شده و جایزه جشنواره فردوسی دانشگاه مشهد را از آن خود کرد. ابریشمی برای این کتاب از دل و جان و مال مایه گذاشته و تمام توان خود را به کار گرفته و اثری قابل ستایش عرضه کرده است. نویسنده برای تدوین و تکمیل این کتاب به بیش از هشتصد کتاب و رساله و مقاله مراجعه کرده و حتی از نقد و بررسی این کتاب‏ها و نیز سنجش میزان درستی و نادرستی آن غافل نبوده و بنای کار خود را بر پایه متقن‏ترین و دقیق‌ترین اطلاعات موجود قرار داده است. ابریشمی، افزون بر تألیفات مستقل بیش از یکصد و بیست مقاله پژوهشی در مجلات علمی و مجله بانک کشاورزی منتشر کرده که حاصل عمری کوشش‌های مستمر مطالعاتی اوست.

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *