امروز بمناسبت شصت و هشتمین سالگرد کودتای ۲۸ مردادماه سال ۱۳۳۲ و همچنین بمنظورروشن شدن نکات مورد تردید علاقمندان بشرایط آن زمان، برآن شدم که با پژوهشی از منابع موجودو قابل دسترس گوشه هائی از اتفاقات انجام شده در آن روزها را برای علاقمندان تهیه نمایم. خوشبختانه پس از بررسی به مطلبی در سالنامه سال ۱۳۹۳ روزنامه اطلاعات بر خورد کردم این موضوع از طریق مصاحبه توسط جناب آقای محمود تربتی سنجابی با کسا نی که در آن روزگار حضور داشته اند انجام گرفته و به نکات جالبی در آن اشاره گردیده است . .
همشهری عزیزمان آقای محمود تربتی سنجابی خواهر زاده استاد محمد جواد تربتی مدیر مسئول روزنامه اجتماعی سیاسی ” پولاد” می باشند ایشان از محققین وقایع تاریخی و از روز نامه نگاران برجسته دوران قبل از انقلا ب اند که سالیان متمادی در روزنامه اطلاعات فعالیت داشته و دارای سوابق درخشانی هستند از آثار ارزشمندشان کتابهای ( سه مرد ، سه گلوله برای شاه ، ۶۶۶ روز با مصدق ، دژخیمیان عصر پهلوی ، قربانیان باور، هفت گفتار در پاسداری از زبان و ادب پارسی ، ایران نمی میرد و…..) منتشر گردیده که اغلب نایاب است لذا بمنظور روشن شدن افکار عمومی و علاقمندان ، دوستداران به وقایع تاریخی عین متنی که در سالنامه سال ۱۳۹۳ روزنامه اطلاعات درج گردیده به اشتراک می گذارم امیدوارم مورد پسند واقع گردد
زاهدی در کودتا نقشی نداشت
در باره کودتای ۲۸ مردادماه ۱۳۳۲کتابها و رسانه ها ،اسنادو مدارک مختلفی منتشر شده ولی هنوز بسیاری از اسرارآن در پرده ابهام پنهان است و شاید سالهای بعد هم به درستی کم و کیف آن روشن نشود اکثر پژوهشگران سرلشگرباز نشسته فضل اله زاهدی را عامل اصلی امریکا در این کودتا می دانندکه با کمک دیگر ایادی آمریکا ، توانست حکومت مصدق را سر نگون کند آنهم ظرف کمتر از ۱۰ ساعت ! اما پس از سپری شدن سالها از این واقعه تاریخی آقای “بوذرجمهر” خویشی نزدیک کار گردان اصلی کودتا ، روایت دیگری را نقل می کند !
او که میزبان ما محمد پورداد-وی را “بوذر” مخفف بوذر جمهری مو خواند . می گفت ” عباس فرزانگان “خویش نزدیک همسر من پس از اینکه از آموزشگاه مخابرات که در زمان رضا شاه تاسیس شده بود . گواهی نامه خود را دریافت کرد ،راهی امریکا شد چند سال را آنجا گذراند بعد به ایران بازگشت و به دانشکده افسری رفت و با درجه ستوان یکمی فارغ التحصیل شد درجه سروانی را که اخذکرد چون زبان انگلیسی نیک میدانست به عنوان وابسته نظامی ایران دوباره عازم آمریکا شد و جمعا” شش سال با این سمت خدمت کرد.
در زمان ” دولت دکتر مصدق ، عباس فرزانگان که به درجه سرهنگی دست یافته بودبه ایران فرا خوانده شد فرزانگان که در خلال مدت ماموریت خود با سازمان جاسوسی آمریکا (CIA ) ارتباطپیدا کرده بود خود را بازنشسته کرد و به آمریکا مهاجرت کردد
اواسط سال ۱۳۳۱که بحران حکومت مصدق آغاز شده بود فرزانگان مجددا به ایران آمد؟ جواب داد: آمده ام تا وزیر شوم !از این حرف او یکه خوردم از همسرم پرسیدم حال عباس جان خوب است ؟ جواب داد چطور مگر ؟ در جواب گفتم خیلی پرت و پلا می گوید ،او و وزارت بعد واقعه ۹ اسفند پیش آمدکه اولین توطئه علیه مصدق بود ودر ایجاد آن و تحریک افسران بازنشسته فرزانگان نقش حساس داشت .
در مردادماه۱۳۳۲من با اعضای خانواده ام به بندر پهلویرفته بودم بعد از ظهر روز ۲۸ مرداد شنیدیم که که تهران شلوغ شده است و رادیو تهران بجای پخش اخبارمتوالیا”موسیقی پخش می کند ساعت ۴ بعد از ظهربودکه رادیو به تصرف کودتا چیان در آمدو گوینده که خود را عباس فرزانگان معرفی میکرد با فریاد گفت مصدق سقوط کردو سر لشگرزاهدی دولت منتخب شاه را به دست گرفت !.
فرزانگان در دولت زاهدی به وزارت پست و تلگراف و سخنگ.ی دولت معرفی شد .
فرزانگان که درجهسرهنگی داشت خودش به خودش درجه سر تیپی داد.
چند روز بعد شاه که بعد از کودتای اول – ۲۵ مردادبوسیله نعمت اله نصیری فرمانده گارد سلطنتی –به بغداد ورم فرار کرده بودبه ایران باز گشت زاهدی در فرودگاه کابینه خود را به او معرفی کرد شاه باشنیدن نام سر تیپ فرزانگان چهره در هم می کشد و به زاهدی می گوید- چه کسی به او این درجه را داده است ؟
زاهدی پاسخ می دهد به خاطر خدماتی که او در روزرستاخیزمردم علیه مصدق کرده است .من در غیاب اعلیحضرت اورا ارتقا دادم -زاهدی راست می گفت کار گردانی تمام حوادث و برنامه ریزی کودتارا فرزانگان به عهده داشت که با نظر آمریکایی ها برنامه چینی و رهبری کرد و مهره اصلی کودتا بود .از بسیج اراذل و اوباش جنوب شهر گرفته تاتجهیز فواحش “شهر نو “و زنان معروفه چون پری آ ژان فری و پخش پول بین آنهااز وظایف فرزانگان بود حتی تسخیر رادیو که طرفداران مصدق آنرا از کار انداختند و فرزانگان شخصا آن را به کار انداخت پوذر جمهردر آخر گفت آمریکائیان زاهدی را نمی شناختند و با او ارتباطی نداشتند . از شش ماه یا بیشتر مانده به ۲۸ مرداد – زمان کودتا فرزانگان را به ایران گسیل داشته بودند – زاهدی آدم ترسویی بود. اوبرکشیده مصدق بودآقای خازنی بازرس ویژه دکتر مصدق نقل می کرد هر وقت زاهدی که وزیر کشور دکتر مصدق بود به ملاقات دکتر می آمد وقت ترک اطاق عقب عقب می رفت اوازافسران قزاق که نده دانشگاه جنگ دیده بود و نه سواد چندانی داشت .
نقش زاهدی در کودتاچون مترسگ سر جالیز بودولی پسرش اردشیر کارمند اصل ۴ بودکه در یکی از دانشگاههای ایالت متحده آمریکا کشاورزی خوانده بودو با آمریکائیان هم ارتباط کاری داشت . حرفهایی هم که به عنوان خاطراتی از کودتا در مجله اطلاعات ماهانه بعد از کودتا از فعالیت پدرش اعلام کرده همه اش گزافه گویی است
فرزانگان برایم نقل میکرد روز کودتا وقتی من رادیورا دوباره راه اندازی کردم میکروفن را بدست سر لشگر زاهدی دادم تا به عنوان نخست وزیر پیام بفرستد او توانایی اظهار چند جمله در باره برنامه دولتش نداشت و گفت فقط گفت “افزایش حقوق حقوق کارکنان دولت در برنامه است ” فکر میکنم نوار سخنان حضرتش در آرشیو رادیو باشد .
باید خاطر نشان کنم چند روز از بازگشت شاه نگذشته بود که او ابعاد بی اعتمادی به سر لشگر زاهدی نخست وزیر کودتا را نشان داد شاه به کرمت روزولت از طراحان آمریکائی کودتا گفت من سلطنتم را به خدا ، مردمم و ارتشم و به شما آمریکاوییها مدیونم نه کس دیگر
آمریکا که زاهدی ودکتر امینی –وزیر دارائی –را برای حل مسئله نفت آورده بود پس از انعقاد قرارداد کنسرسیوم تن به خواست شاه همانا بر کناری زاهدی از نخست وزیری داد.
اطلاعات سال ۱۳۹۳
