با توجه به پشت سر گذاشتن هفته کتاب و کتابخوانی و روند افزایشی قیمت کاغذ و در نهایت هزینه تمام شده کتاب، مصاحبه‌ای با ناصر میرباقری، مدیرعامل انتشارات فرهنگ و هنر گویا انجام دادیم که وی دراین گفت‌وگو به مسائلی چون نبود حمایت نهادها و سازمان‌ها از خرید کتاب های نفیس و ایران‌شناسی و فعالیت چهل ساله خود در معرفی ایران به دنیا اشاره کرده که در ادامه می‌خوانیم.
***
*جناب میرباقری، خانه فرهنگ و هنر گویا از چه سالی فعالیتش را آغاز کرده و تا امروز چه تعداد کتاب روانه بازار کرده است؟
– انتشارات گویا از سال ۱۳۶۰ شروع به کار کرد. ما اولین کتابفروشی فارسی بودیم که در کریم‌خان شروع به کار کردیم. بعد از یک مقطعی که کتاب‌های عمومی چاپ می‌کردیم، احساس کردم که جای کتاب‌های نفیس و هنری در بازار نشر خالی است. وقتی من به نمایشگاه‌های خارج از کشور می‌رفتم، شاهد فروش آثار نفیس دیگر کشورها در میان کتاب‌ها بودم. همانجا احساس کردم که ایران هم می‌تواند در حوزه معرفی کشور و هنر خود به مردم دنیا وارد شود.
البته مسئولین مربوطه در جهت توزیع این آثار، مساعدت لازم را نداشتند. فرودگاه‌ها، رایزنی‌ها، صدا و سیما و سازمان‌های مربوط دیگر، حمایت خاصی از توزیع این کتب نداشتند. ما در دو سال اخیر، قریب به۳۰۰ عنوان کتاب عمومی منتشر کردیم و بیش از ۶۰۰ عنوان کتاب نفیس نیز در این سال‌ها ثمره فعالیت انتشارات بوده است. تلاشمان را کردیم تا بهترین افراد را در بخش چاپ و صحافی به کار گیریم.
*شیوع ویروس کرونا در روند تولید کتاب چه تاثیری گذاشته است؟
– درحوزه نشر و کتاب و کتابخوانی قبل از بحث کرونا، ما چندین سال است که با گسترش فضای مجازی مواجهیم. همین پدیده تأثیر بسزایی در روند مراجعه به کتاب در کشور و حتی دنیا گذاشته است. کرونا و سایه سنگین تحریم و به تبع آن، افزایش قیمت کاغذ، منجر به کاهش تولید در کشور شده است. اکنون ما با مشکل جدی کاغذ مواجهیم. بسیاری از کتاب‌ها تا مرحله قبل از چاپ پیش رفته، اما به دلیل نبود کاغذ و قیمت بالای آن، دست به انتشار نزدیم. بسیاری از کتاب‌ها را علاقه داشتیم که چاپ کنیم، ولی با این نوسانات قیمت ارز، قابل انجام نیست. مسئولین باید فکری بکنند. اینطوری نمی شود.
*درخصوص بحث کاغذ که اشاره کردید، متولی ثبات قیمت کاغذ در کشور چه نهادی است و شما چه راهکاری برای کنترل این بازار دارید؟
– دربحث نرم‌افزاری، طبیعتاً وزارت ارشاد نقش پررنگ تری ایفا می‌کند، ولی نقش وزارت صنعت نیز قابل کتمان نیست. به هرحال، متولی امر فرهنگ کشور، از جمله بحث کتاب، وزارت ارشاد است و بالطبع بیشتر از بقیه سازمان‌ها دغدغه اهالی فرهنگ را می‌شناسد و درک می‌کند و باید پاسخگوی نیاز آنها باشد.
*استقبال مردم دیگر کشورها از آثار منتشر شده ایرانی در نمایشگاه‌های بین‌المللی چگونه است؟
– ما چند سال حضور پیدا کردیم، اما به مشکلات اقتصادی خوردیم و نتوانستیم این حضور را استمرار بخشیم. در نمایشگاه‌های خارجی، ناشران به دلیل نداشتن قانون کپی رایت، به ما یک دید منفی دارند. ولی درهمان سال‌های حضور در این رویدادها ــ خصوصاً نمایشگاه کتاب فرانکفورت ــ ناشران خارجی کشورهای دیگر و ازجمله آمریکا و ایتالیا با تعجب به کیفیت آثار ما نگاه می‌کردند.
یک بار در نمایشگاه فرانکفورت بودم که تعدادی آثار آنجا برده بودیم، آقایی همراه همسرش آمد، کتاب «ایران گهواره تمدن»را به او دادم. کتاب را در کنارهمسرش ورق زد و ناگهان اشکش جاری شد. علت را که از ایشان جویا شدم، گفت من جراح قلب و یک ایرانی ساکن آلمان هستم و همسرم آلمانی است.
ماچندغرفه عقب تر به کتابی برخوردیم که تصاویری از آسیب‌های اجتماعی در ایران به نمایش گذاشته بود و صرفاً نکات منفی و سیاه را به مخاطب منتقل می‌کرد. همسرم به من گفت تو از این کشور آمدی؟ من خجالت کشیدم. اکنون که این کتاب را ورق زدیم، به او گفتم من از این کشور آمدم. پزشک ایرانی به من گفت ممنونم که آبروی مرا خریدید.
*چند درصد از کتب تالیفی انتشارات گویا به زبان لاتین نیز ترجمه شده است؟
– ما در بخش ایران شناسی، حدود صد عنوان کتاب چاپ کردیم که می‌توانم بگویم حدود ۹۵ درصد به زبان‌های انگلیسی و فرانسه است. آثار شعرایی مثل سعدی و حافظ و عطار را نیز به زبان‌های دیگر منتشر کردیم تا امکان اهدای آن به طرف خارجی و آشنایی با هنر و فرهنگ ایرانی به ثمر برسد.
*تجربه برگزاری نمایشگاه کتاب سال گذشته به صورت مجازی را چطور دیدید؟
– به نظرمن تجربه خیلی خوبی بود. بالاخره نقایصی داشت ولی درمجموع اتفاق مهم و مبارکی بود که امیدواریم امسال با رفع کاستی‌هایی که پارسال در بخش سخت‌افزاری کار و همچنین ارسال کتب به خریداران وجود داشت، شاهد برگزاری و استقبال بهتر مخاطبین باشیم.
*در چندماه گذشته و بعد ازاستقرار دولت جدید، با توجه به تغییر رویکرد فرهنگی حاکم بر این دولت نسبت به دولت پیشین، آیا خبر نویدبخشی از جانب وزیرارشاد و معاون فرهنگی ایشان نسبت به حوزه کتاب منتشر شده است؟
– بالاخره آقای اسماعیلی سالیان سال در حوزه فرهنگ و هنر کار کردند و حتماً نسبت به مشکلات و موانع پیش روی صنعت نشر آگاهی کامل دارند و امیدواریم بتوانند با برنامه‌هایی که دارند، اوضاع نشر را به وضعیت مطلوب خود نزدیک کنند. اگر وضع نشر به همین صورت ادامه پیدا کند، قطعاً شاهد مشکلات بیشتر و تعطیلی ناشرین دیگرخواهیم بود.
*اکنون جدی‌ترین دغدغه ناشران در کشور چه موضوعی است؟
– قطعاً مهم‌ترین مسأله و نگرانی ما،همین وضع آشفته بازارکاغذ در کشور است. ما شاهد افزایش بی‌سابقه قیمت کاغذ در کشور هستیم و با این روند، قیمت کتاب به حداقل سه برابر قیمت فعلی خود می‌رسد که نه صرفه‌ای برای ناشر جهت چاپ کتاب وجود دارد و نه خواننده آن را خریداری می‌کند. الآن با یک نفربا پول دو ماه یارانه اش، می تواند یک کتاب ۹۰ هزار تومانی بخرد!……درحالی که بسیاری از کتاب های نفیس و ارزشمند، قیمت شان بالای صدهزار تومان است.
تو خود حدیث مفصّل بخوان از این مُجمل!
