زنان از زبان زنان(۶)/فاطمه مقیمی: ممنوعیت‌های عرفی و نه قانونی علیه زنان حاکم است
تهران- ایرنا- عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، می‌گوید: یکی از مهمترین مسایل جامعه زنان در عرصه‌های اقتصادی، باور نداشتن حضور زنان در مجموعه‌های اقتصادی است؛ علاوه براین، همیشه ممنوعیت‌های غیرقانونی اما عرفی حاکم بوده است.
جمهوری اسلامی ایران از بدو تأسیس، رویکرد متفاوتی در موضوع زنان داشته که هرچند در مواردی مورد انتقاد بوده اما در عین حال زنان کشور در دهه گذشته، موفقیت‌های پرشماری نیز در عرصه‌های مختلف علمی، اجتماعی، هنری، اقتصادی و.. داشته‌اند. با این وجود همچنان زنان مطالبات برآورده نشده‌ای دارند که کم‌توجهی به آنها از یک سو سبب نارضایتی جامعه زنان و از سوی دیگر بهانه تخطئه نظام از سوی رسانه‌های مخالف و خارج‌نشینان می‌شود.
در این شرایط، نقد و بررسی وضعیت زنان ایرانی و آسیب‌شناسی مدیریت مسائل زنان، از نگاه خود آنها که در میدان‌های واقعی و مبارزه با مشکلات حضور دارند، برداشتی منطقی به دست می‌دهد و از مسئولان سطوح مختلف نظام هم انتظار می‌رود به این مطالبات و راه‌حل‌ها توجه کرده و آنها را در دستور کار خود قرار دهند.
دفتر پژوهش ایرنا در این راستا، به گفت‌وگو با نخبگان زن و زنان موفق پرداخته و به تبیین روایت واقعی از زنان ایران، بیان مطالبات آنان و تجارب آنها در رویارویی با مشکلات می‌پردازد.
پیش از این، گفت‌وگو با دکتر الهه کولایی عضو هیات علمی گروه سیاسی دانشگاه تهران، دکتر طاهره چنگیز رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دکتر منصوره اتحادیه استاد بازنشسته گروه تاریخ دانشگاه تهران و مدیر نشر تاریخ ایران، فاطمه مهاجرانی ریاست پیشین دانشکده فنی و حرفه‌ای دختران شریعتی و دکتر ندا حاجی‌وثوق مدرس دانشگاه آزاد اسلامی و عضو هیات مدیره و مسئول کمیته زنان و صلح انجمن علمی مطالعات صلح ایران منتشر شده و اکنون به سراغ دکتر سیده «فاطمه مقیمی» عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی تهران رفتیم که مدیرعاملی یک شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی را برعهده دارد.
ضرورت ایجاد تشکل‌های اقتصادی زنان
ایرنا: مطالبات زنان ایرانی چگونه باید انجام شود و چه کسانی باید عهده‌دار آن باشند؟
ما یا جامعه، زنان را به صورت کلی و عام در نظر می‌گیریم یا جامعه زنانِ اقتصادی را در نظر می‌گیریم؛ اگر بخواهم دیدگاه خود را به عنوان مجموعه زنان فعال اقتصادی در نظر بگیرم، می‌گویم در چنین شرایطی در صورتی که مطالبه و طرحی را در نظر بگیریم باید نقطه‌نظرات تشکل‌های اقتصادی زنان را بشنویم؛ باید میزگردی تشکیل دهیم که از مجموعه آن بتوان شروع یک برنامه‌نویسی و پیدا کردن راهکار مربوط به مطالبات زنان را استخراج یا به صورت یک چارچوب آن را تدوین یا قوانین و مقررات را براساس خواسته‌های آنها منطبق کرد.
پرسشم این است که در این ۴۳ سال آیا واقعا دولت از رشد حضور زنان در بنگاه‌های اقتصادی به عنوان تشکل‌های اقتصادی، حمایت کرده است؟
پرسشم این است که در این ۴۳ سال آیا واقعا دولت از رشد حضور زنان در بنگاه‌های اقتصادی به عنوان تشکل‌های اقتصادی، حمایت کرده است؟
هر جا صحبت از حضور زنان بوده، یا صحبت‌های فمنیستی مطرح شده یا بحث‌های اقتصادی زنان را به مقایسه با مسئولیت‌های دیگری همچون خانه و خانواده‌شان در نظر گرفته‌اند و هیچ‌گاه به عنوان یک انسان و شخص، به آنها نگاه نشده است. پس هر زمان آمدید و اجازه دادید بنگاه‌های اقتصادی در چارچوب کارشان، تشکل‌های اقتصادی زنان را شکل دهند، می‌توانیم بگوییم طرح مطالبات زنان چگونه است.
تدوین قوانین بدون نگاه جنسیتی
ایرنا: مشکلات و دشواری‌های اصلی زنان ایرانی در عرصه‌های مختلف، به ویژه حوزه فعالیت شما چه بوده و چگونه باید با آنها مواجه شد؟
عرصه‌های مختلف، مشکلات خاص خود را دارند؛ در عرصه کاری من، درباره حضور زنان در عرصه اقتصاد تجاری یا بحث‌های حمل‌ونقلی، مهمترین مشکل، باور نداشتن به حضور زنان در این مجموعه‌ها بوده است؛ در کنار آن، همیشه به ممنوعیت‌های غیرقانونی اما عُرفی حاکمیت توجه شده است؛ به نظرم بسیاری از قوانین باید بدون نگاه جنسیتی تدوین می‌شد و تدوین شود.
اکنون متولیان امر در شروع یک موضوع، به این مساله می پردازند که طرف، زن است یا مرد؟ بعد می‌آیند روی آن شاخصه‌های اولیه که به عنوان قانون گذاشته شده، نگاه می‌کنند. این نگاه باید تغییر کند و فکر می‌کنم فرصت این تغییر رسیده که واقعا به این جریان توجه ویژه‌ای داشته باشیم.
ایرنا: نقدهای اصلی شما به سیاست‌های جمهوری اسلامی در حوزه مسائل زنان چیست و چه پیشنهادهایی برای اصلاح آنها دارید؟
همیشه به زنان به عنوان جنس دوم نگاه شده نه به عنوان یک نفر از آحاد جامعه که حق حضور دارد؛ حق حضور در مسایلی که اظهارنظر کند؛ مشارکت‌های اقتصادی و اجتماعی؛ همیشه این جنس با جنس مرد تفکیک شده؛ یعنی نگاه اینگونه بوده که ابتدا زنان و مردان را تفکیک کرده‌اند و بعد از آن، برای مردان یک دسته مقررات و برای زنان مقررات دیگری تعریف کرده‌اند.
مگر مشکلاتی که ما در جامعه داریم، نمی‌تواند بدون نگاه تفکیک جنسیتی مشکلات یکسانی باشد؟ پس چرا نمی‌آییم به این مسایل نگاهی جامع داشته باشیم و حرف‌ها را بشنویم تا امروز ادعاهای خاص مطرح نشود؟
زنان هم مانند مردان حق حیات، رشد و کار کردن در اجتماع را دارند؛ اینها را یکسان‌سازی کرده و به عنوان یکی از جامعه به آنها نگاه کنیم؛ این، حقوق یکسانی خواهد بود که در نتیجه، باروری یک جامعه را به دنبال خواهد داشت.
سنگ‌اندازی زنان در برابر زنان
ایرنا: زنان ایرانی همانند شما، در چهار دهه اخیر توفیق‌های زیادی داشته‌اند. منشا این موفقیتء‌ها چه بوده و چگونه باید آنها را تقویت و در جامعه نهادینه کرد؟
(دلیل موفقیت) شاید پایداری و سماجت من بوده؛ می‌گویم سماجت بهترین مساله است که داشتم و توانستم بمانم؛ خیلی‌ها بهتر از من می‌توانستند اثرگذار باشند اما شاید پیگیری و سماجت را نداشتند. موفقیتی که امروز به عنوان فردی از جامعه زنان به دست آورده‌ام، فقط به دلیل تلاش و پیگیری‌هایم بوده، فشارهایی که متحمل شدم و توانستم حضور داشته باشم.
متاسفانه زنان ما هم گاهی در جامعه شرایطی ایجاد می‌کنند و خود مدعی متوقف و بازدارندگی حرکت زنان هستندالبته این نکته را هم توجه داشته باشید که همه این مسایل و سنگ‌اندازی‌ها فقط از جامعه مردان به وجود نیامده؛ متاسفانه زنان ما هم گاهی در جامعه شرایطی ایجاد می‌کنند و خود مدعی متوقف و بازدارندگی حرکت زنان هستند؛ همه اینها برمی‌گردد به نزدیک شدن تفکرشان به تفکر حاکمیت.
این زنان تصور می‌کنند اگر اینگونه رفتار کنند، شاید موقعیت خود را تثبیت کنند، در صورتی که همه اینها سبب می‌شود نه فقط همجنسان آنها رشد نکند بلکه به طور کلی، ۵۰ درصد از جامعه سرخورده شود؛ گاهی این سرخوردگی‌ها به صورت دیگری تاثیر خود را در جامعه نشان می‌دهد که ضرر آن بسیار بدتر از این است که اگر به او فرصت می‌دادند خودش، جامعه‌اش، باور و توانمندی‌اش را پیدا می‌کرد و می‌توانست به رشد کشور کمک کند.
