جمهوری اسلامی ایران از بدو تأسیس، رویکرد متفاوتی در موضوع زنان داشته که هرچند در مواردی مورد انتقاد بوده اما در عین حال زنان کشور در دهه گذشته، موفقیت‌های پرشماری نیز در عرصه‌های مختلف علمی، اجتماعی، هنری، اقتصادی و.. داشته‌اند. با این وجود همچنان زنان مطالبات برآورده نشده‌ای دارند که کم‌توجهی به آنها از یک سو سبب نارضایتی جامعه زنان و از سوی دیگر بهانه تخطئه نظام از سوی رسانه‌های مخالف و خارج‌نشینان می‌شود.
در این شرایط، نقد و بررسی وضعیت زنان ایرانی و آسیب‌شناسی مدیریت مسائل زنان، از نگاه خود آنها که در میدان‌های واقعی و مبارزه با مشکلات حضور دارند، برداشتی منطقی به دست می‌دهد و از مسئولان سطوح مختلف نظام هم انتظار می‌رود به این مطالبات و راه‌حل‌ها توجه کرده و آنها را در دستور کار خود قرار دهند.
دفتر پژوهش ایرنا در این راستا، به گفت‌وگو با نخبگان زن و زنان موفق پرداخته و به تبیین روایت واقعی از زنان ایران، بیان مطالبات آنان و تجارب آنها در رویارویی با مشکلات می‌پردازد.
پیش از این، گفت‌وگو با دکتر الهه کولایی عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دکتر طاهره چنگیز رئیس پیشین دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دکتر منصوره اتحادیه استاد بازنشسته گروه تاریخ دانشگاه تهران و مدیر نشر تاریخ ایران، فاطمه مهاجرانی رئیس پیشین دانشکده فنی‌وحرفه‌ای دختران شریعتی، دکتر ندا حاجی‌وثوق مدرس دانشگاه آزاد اسلامی و عضو هیات مدیره و مسئول کمیته زنان و صلح انجمن علمی مطالعات صلح ایران، فاطمه مقیمی عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، دکتر سیما فردوسی روانشناس، دکتر زهرا نژادبهرام فعال سیاسی و عضو سابق شورای شهر تهران و توران ولی‌مراد عضو شورای مرکزی و مسئول کمیته تحقیقات و مطالعات جامعه زینب(س) منتشر شد.
در ادامه، پژوهشگر ایرنا به سراغ دکتر «صدیقه ببران» عضو هیات دانشگاه آزاد رفته است.
اصلاح جامعه و پیشرفت کشور در موضوع خانواده خلاصه می‌شود؛ خانواده‌ای که محوریت آن را زنان تشکیل داده‌اند
شاخصه صلاحیت زنان، ارتباط با حلقه‌های قدرت و نه شایستگی شده است
ببران می‌گوید: بسیاری از زنان در ۴۰ سال گذشته در حوزه‌های علم و آموزش، صنعت، بازرگانی و سایر زمینه‌ها موفق عمل کرده‌اند اما این پیشرفت به اندازه رشد و ارتقای زنان در کشورهای دیگر نبوده زیرا این قشر به عنوان نیمی از افراد جامعه دیده نشده‌اند. برای زنان ایران به دلیل وجود مجموعه‌ای از موانع و چالش‌ها از یک جایی به بعد امکان رشد وجود نداشته بنابراین نباید مدعی شد که در این حوزه پیشرفت‌های ساختاری داشته و قوی عمل کرده‌ایم.
وی با تاکید بر اینکه زنان در ایران آنگونه که باید دیده نشده و نمی‌شوند، ادامه می‌دهد: جامعه مردسالارانه این اجازه را نمی‌دهد که زنان پا به پای مردان در مسیر توسعه و پیشرفت گام بردارند؛ زنان زیر سقف شیشه‌ای، تحت نظارت بیشتری نسبت به دیگران قرار دارند. سقف شیشه‌ای بدان معناست که زنان در دستیابی به سطوح بالای سلسله مراتب شکست می‌خورند، به پست‌های عالی در سازمان نزدیک می‌شوند اما به ندرت آن را به چنگ می‌آورند؛ موضوعی که باعث سرخوردگی آنها می‌شود.
با ارزش‌های سنتی و مردسالارانه موجود در جامعه
در صورتی که بخواهیم تغییر بنیادین را شاهد باشیم نیاز به تغییر نگرش داریم؛ نگرشی که در آن زنان و مردان از موقعیت‌های برابر برخوردار باشند
این استاد دانشگاه با بیان اینکه همین موانع تبعیض‌آمیز باعث می‌شود تلاش زنان برای دستیابی به سطوح عالی مدیریتی در سازمان‌ها نادیده گرفته شود، اظهار داشت: به همین دلیل است که بسیاری از زنان توانمند کشور با وجود دارا بودن تجارب ارزشمند در حد یک کارمند باقی مانده‌اند زیرا جامعه، جایگاه‌های مدیریتی و پست‌هایی در اندازه وزیر و بالاتر از آن را برای این قشر بر نمی‌تابد.
به گفته عضو هیات علمی گروه ارتباطات دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد، تا زمانی که در جامعه‌ای با چنین مختصاتی به سر می‌بریم نمی‌توان وضعیت خوبی را برای زنان در آن متصور بود.
ببران با یادآوری دوران ۱۶ ساله صدراعظمی «آنگلا مرکل» در آلمان ادامه می‌دهد: دلیل در قدرت ماندن مرکل در سال‌ها زمامداری، عملکرد و کارنامه درخشان او بود نه جنسیت؛ درست بر عکس آنچه ما در ایران شاهدیم که شاخصه صلاحیت زنان برای در اختیار گرفتن پست‌هایی در این رده، شایستگی و قدرت تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری نیست.
دلیل انتخاب زنانی از این دست برای در اختیار گرفتن پست‌های تصنعی، دکوری و فاقد کارکرد نیز فقط نوع روابط آنها با حلقه قدرت و نه صلاحیت و شایستگی است؛ به همین دلیل تاکنون در حوزه فعالیت آنها هم کاری انجام نشده و پیشرفتی حاصل نشده است.
دلیل در قدرت ماندن مرکل در ۱۶سال زمامداری، عملکرد و کارنامه درخشان او بود نه جنسیت؛ درست بر عکس آنچه ما در ایران شاهدیمبی‌توجهی و نادیده گرفتن زنان عامل طغیان است
این استاد ارتباطات با بیان اینکه نادیده گرفتن زنان و به حاشیه رانده‌شدن آنها باعث انزوا و ناامیدی می‌شود و می‌تواند عاملی برای طغیان باشد، بیان می‌دارد: طغیان اجتماعی حاصل احساس بی‌عدالتی و تبعیض است و متاسفانه تاکنون شاهد تحولات عمیق در این زمینه نبوده‌ایم.
وی با یادآوری ارزش‌های سنتی و مردسالارانه موجود در جامعه تصریح می‌دارد: در صورتی که بخواهیم تغییر بنیادین را در این زمینه شاهد باشیم نیاز به تغییر نگرش داریم؛ نگرشی که در آن زنان و مردان از موقعیت‌های برابر برخوردار بوده و هر دو به یک اندازه از مناصب در قدرت بهره گیرند.
به گفته ببران، باید این تعادل ایجاد شود و قابلیت‌ها و شایستگی‌های زنان را باور کرد و پذیرفت که آنها قدرت حمایت از جامعه را دارند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر ضرورت فرهنگ‌سازی و کار فرهنگی در این زمینه میافزاید: تا زمانی که از زنان حمایت نشود، شاهد پیشرفت آنها به معنای واقعی کلمه نخواهیم بود.
ضرورت مشارکت زنان در تصمیم‌سازی‌ها و سیاست گذاری‌های کلان
وی با تاکید بر فراهم کردن زمینه برای بروز و ظهور شایستگی‌هایی زنان می‌گوید: برای سرعت بخشیدن به پیشرفت جامعه و رفع بسیاری از محدویت‌ها لازم است همه وزارتخانه‌ها نسبت به ساخت جایگاه‌های تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی برای زنان و مشارکت آنها در سیاست‌های‌گذاری‌های کلان مکلف شوند.
بسیاری از زنان توانمند کشور با وجود دارا بودن تجارب ارزشمند در حد یک کارمند باقی مانده‌اند زیرا جامعه، جایگاه‌های مدیریتی و پست‌هایی در اندازه وزیر و بالاتر از آن را برای این قشر بر نمی‌تابدوی به ترکیب نمایندگان مجلس برخی از کشورها اشاره کرده و می‌گوید: نیمی از آنها را مردان و نیمی دیگر را زنان تشکیل داده‌اند؛ چنین وضعیتی را در ایران شاهد نیستیم و بسیاری از دوره‌ها حتی یک زن را در مقام وزارت نداشته‌ایم. نباید به زنان به عنوان شهروند درجه ۲ نگاه کرد.
اجازه دهیم مردم ارزش‌های خود را حفظ کنند
ببران با اشاره به ماموریت پلیس امنیت اخلاقی و وقایع اخیر اظهار می‌دارد: اجازه دهیم مردم خود برای حفظ ارزش‌ها تلاش کنند نه اینکه به زور آنها را مطابق سلیقه و بر اساس ارزش‌های خود همراه کنیم.
این استاد دانشگاه با تاکید بر ضرورت حفظ احترام به زنان و تکریم میافزاید: اصلاح جامعه و پیشرفت کشور در موضوع خانواده خلاصه می‌شود؛ خانواده‌ای که محوریت آن را زنان تشکیل داده‌اند بنابراین حفظ شان و منزلت این افراد باید به یک فرهنگ تبدیل شود و فقط مختص به روزهای خاص نباشد.
