این مطلب به مناسبت سی و ششمین سال تأسیس رادیو ایران در روزنامه اطلاعات مورخ ۴/۲/۱۳۵۵ چاپ شده است تاریخچه تأسیس و تکامل فرستنده‌های رادیو در استان‌ها و شهرستانها دوشنبه ۶ اردیبهشت
اولین فرستنده‌ای که در ایران پس از فرستنده سراسری کشور تأسیس گردید فرستنده رادیو تبریز بود که مقدمات تأسیس آن از سال ۱۳۲۴ فراهم گردید و در اوائل سال ۱۳۲۵ کار خود را آغاز نمود. چند ماه بعد اقداماتی جهت تکمیل وسائل فنی انجام گرفت.
در آن زمان رادیو تبریز دارای دو فرستنده ۵ر۷ کیلووات با موج کوتاه ردیف ۹ر۴۸ که برابر ۶۱۵۵ کیلو سیکل و دیگری به‌قدرت فرستنده پنج کیلو واتی با موج متوسط ۵ر۴۶۱ متر برابر با ۶۵۰ کیلو سیکل در ثانیه بود که تا امروز از تجهیزات زیادتری برخوردار شده و یک پایگاه ارسال خبر کاملاً وسیع محسوب می‌شود.
رادیو تبریز دارای دو استودیوی مجهز برای ضبط برنامه‌ها و پخش آن بود که در سال‌های اخیر تعداد آن افزایش یافت.
این فرستنده برنامه‌های خود را در سه بخش اجرا می‌کند و روزانه حدود ۲ ساعت برنامه بلهجه محلی و نیم ساعت به زبان ارمنی و ۱۵ دقیقه به زبان روسی پخش می‌کند.
برنامه‌های رادیو تبریز علاوه بر موسیقی‌های محلی و ایرانی و اخبار شامل گفتارهایی درباره مسائل آموزنده مذهبی، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی، ادبی، تاریخی ـ علمی ـ جغرافیایی ـ تفریحی و سرگرم کننده است.
در خراسان
پس از تأسیس فرستنده در تبریز، مشهد دومین شهری بود که نسبت به تأسیس فرستنده در آن اقدام شد.
رادیو مشهد یا در حقیقت فرستنده استان خراسان در ۱۲ دیماه ۱۳۲۸ تأسیس گردید.
قدرت فرستنده این رادیو که از نوع کولینز آمریکایی است ابتدا یک کیلو وات بود. رادیو مشهد برنامه‌های خود را هر روز در دو بخش پخش می‌کرد.
برنامه‌های رادیو مشهد شامل اخبار، موسیقی، مباحث کشاورزی، فرهنگی ادبی و علمی است که بی‌شک در توسعه رشد ملی و پیشرفت سطح فرهنگ عمومی اثرات مطلوبی خواهد داشت.
این رادیو در برنامه‌های موسیقی خود موسیقی آذربایجانی و محلی نیز اجر می‌کند و هر هفته پنج روز به مدت نیم ساعت برنامه‌هایی به زبان کردی دارد. رادیو مشهد از مرداد ماه سال ۱۳۴۰ به ساختمان جدید منتقل گردید. ساختمان جدید رادیو مشهد از بناهای زیبای آن شهرستان به‌شمار می‌رود.
این رادیو برنامه‌های خود را از دو استودیوی مجهز به وسایل مدرن اجرا می‌کند. اکثر مردم استان هم از رادیو استفاده می‌نمایند. بررسی‌های تقریبی نشان می‌دهد که ۵ر۱ میلیون نفر به برنامه‌های رادیو مشهد گوش می‌دهند.
فرستنده اصفهان
در همین سال و همین ماه فقط چند روز بعد یعنی در بیستم دیماه ۱۳۲۸ رادیو اصفهان شروع به کار کرد.
این رادیو ابتدا از فرستنده ۴۰۰ واتی لشگر اصفهان و سپس از فرستنده ۷۵ واتی پست تلگراف اصفهان برنامه‌های خود را پخش می‌نمود. استفاده از این فرستنده تا بهمن ۱۳۳۸ ادامه داشت و از آن موقع قدرت فرستنده رادیو اصفهان نیز به یک کیلووات افزایش یافت.
ساختمان جدید اداره اطلاعات و رادیو اصفهان که در محوطه‌ای به مساحت دو هزار متر مربع واقع در خیابان کوی تاج از سال ۱۳۳۹ شروع شد و باتمام رسید، از بناهای زیبای این شهر محسوب می‌شود: رادیو اصفهان در آغاز کار روزانه سه ساعت برنامه اجرا می‌کرد پس از چندی ساعات کار آن به چهار ساعت رسید و در سال ۱۳۳۹ نیز یک ساعت و نیم به برنامه‌های آن اضافه شد و به ۵ر۵ ساعت افزایش یافت.
رادیو اصفهان برای بالا بردن سطح برنامه‌های خود از وجود نویسندگان مبرز و دانشمندان و افراد با ذوق و مبتکر استفاده می‌کند و برنامه‌های آن در هدایت افکار نقش مؤثری به عهده دارد.
رادیو‌اصفهان علاوه بر پخش موسیقی ایرانی در برنامه های روزانه خود قسمتی را به داستان‌های شب اختصاص داده است. هم‌اکنون در استان اصفهان در حدود یکصد هزار دستگاه رادیو وجود دارد و چهارصد هزار نفر از مردم به برنامه‌های رادیو گوش می‌دهند.
رادیو شیراز
چند ماه بعد یعنی روز اول فروردین ۱۳۲۹ فرستنده استان فارس شروع بکار کرد.
این فرستنده از نوع کولینز آمریکائی است و برنامه‌های روزانه خود را روی موج متوسط۰۱ر۲۸۳ متر برابر با ۱۰۶۰ کیلو سیکل در دو بخش پخش می‌کند.
دو استودیوی بزرگ و کوچک رادیو شیراز با جدیدترین وسائل فنی تجهیز شده‌اند. گفتارهای رادیو شیراز درباره مسائل اجتماعی، ادبی، تاریخی، فرهنگی، بهداشتی و مذهبی است و به علاوه هر روز برنامه‌های جالبی برای نوباوگان و جوانان و کارگران پخش می‌کند که علاقه‌مندان زیادی دارد. در برنامه‌های موسیقی رادیو شیراز از آهنگ‌های جالب و دلپذیر ایرانی استفاده می‌شود. این رادیو نیز مانند سایر رادیوی استان‌ها توانسته است موفقیت شایانی بدست آورد هم اکنون تقریباً ۹۰درصد مردم دارای رادیو می‌باشند و قریب شصت‌درصد اهالی این استان به رادیو گوش می‌دهند و از برنامه‌های متنوع آن استفاده می‌کنند.
رادیو اهواز و رادیو سنندج
در سال ۱۳۳۱ رادیو اهواز و همچنین رادیو سنندج یکی پس از دیگری شروع به کار کردند.
مقدمات تأسیس رادیو سنندج در اوایل سال ۱۳۳۱ فراهم شد و از سوم ـ تیرماه همان‌سال این رادیو کار رسمی خود را آغاز کرد.
در بدو تأسیس برنامه‌های رادیو سنندج وسیله یک دستگاه فرستنده چهارصد ولتی ساخت کارخانه هالی گرافتر آمریکا روی موج کوتاه۴۴متر اجرا می‌شد ولی در اوایل سال ۱۳۳۸ یک دستگاه فرستنده موج متوسط به قدرت یک کیلو وات از نوع کولینز آمریکائی برای استفاده این رادیو نصب گردید.
برای رادیو سنندج ساختمان بسیار مناسب و خوبی ساخته شد که از دی ماه ۱۳۳۸ بنای آن آغاز و در۱مرداد ماه ۱۳۳۹ به محل جدید منتقل شد. ساختمان تازه دو استودیو مجهز دارد که با وسائل فنی مدرن مورد استفاده می‌باشند. قدرت فرستنده اهواز که در خرداد۳۱ شروع به کار کرد در آغاز شروع به کار چهارصد وات بود و در شهریور ماه ۱۳۳۷ به یک کیلووات افزایش یافت. برای اینکه مردم خاورمیانه و کشورهای عرب و شیخ‌نشین‌های خلیج فارس بتوانند صدای ایران را بشنوند و به اهمیت پیشرفت‌هائی که نصیب کشور ما شده پی‌ببرند با اقداماتی که به عمل آمد قدرت فرستنده رادیو اهواز به یکصد کیلو وات افزایش داده شد.
ساختمان جدید رادیو اهواز در ساحل غربی رود کارون «کنار بلوار» بنا شده و یکی از ساختمان‌های مدرن و زیبای اهواز است. اکثریت مردم خوزستان اعم از مردم شهر‌نشین و روستائیان و ایالات و عشایر از رادیو استفاده می‌کنند و حد متوسط شنوگان رادیو اهواز روزانه بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزار نفر برآورد شده است.
رادیو رشت
در اواخر سال۱۳۳۵ رادیو رشت بنیان نهاده شد و از اوائل سال بعد یعنی ۱۳۳۶ فعالیت خود را رسما آغاز کرد.
رادیو رشت برنامه روزانه خود را روی موج متوسط ۱ر۴۴۱ متر برابر با ۶۸۰ کیلوسیکل در دو بخش صبح و بعدازظهر پخش می‌کند.
برنامه‌های رادیو رشت علاوه بر پخش موسیقی شامل برنامه‌های آموزنده و متنوعی برای جوانان، کودکان، کشاورزان، بانوان، کارگران است.
و همچنین بخش‌های دیگر تحت عناوین مختلف مانند، ایران در آئینه زمان، در پیشگاه عدالت، شهر سخن، در بزم سخنوران، جهان هنر، ادبیات و هنر مسائل گوناگونی را از دیدگاههای تازه طرح می‌کند.
رادیو کرمانشاه و رضائیه
در سال ۱۳۳۷ رادیوهای کرمانشاه و رضائیه کار خود را آغاز کردند. فرستنده رادیو کرمانشاه یکصد کیلو واتی است. رادیو کرمانشاه دارای سه استودیوست که برنامه‌های جالب و متنوع پخش می‌کند. از این برنامه‌ها بیش از ۱۰۰ هزار ساکنین منطقه کرمانشاه و مناطق کردنشین داخلی و قستمی از ساکنین عراق و ترکیه استفاده می‌کنند.
قدرت فرستنده رادیو رضائیه ۴۰۰ وات است. این رادیو علاوه بر برنامه‌های فارسی به لهجه‌های آذری، کردی و زبانهای آشوری و ارمنی برنامه پخش می‌کند.
این رادیو دارای سه استودیو است که به وسائل نوین مجهیز می‌باشند. هم اکنون بیش از یازده هزار و پانصد دستگاه رادیو در رضائیه وجود دارد که مورد استفاده مردم است و در تمام استان آذربایجان غربی بیش از نیم میلیون به برنامه‌های رادیو گوش می‌دهند.
رادیو گرگان و زاهدان
در سال ۱۳۳۸ رادیو گرگان و نیز رادیو زاهدان کار خود را آغاز کردند.
صدای رادیو گرگان در آغاز بوسیله یک فرستنده یک کیلوواتی موج متوسط از نوع کولینز پخش می‌شد و در ۲۰ مرداد ۱۳۴۰ یک فرستنده چهارصد واتی موج کوتاه نیز به این دستگاه افزوده شد.
رادیو گرگان دو استودیو مجهز دائمی و یک استودیوی موقت دارد و برنامه‌های خود را در دو بخش اجرا می‌کند امار حاکی است که تقریبا هر ۷ نفر از مردم گرگان یک دستگاه رادیو در اختیار دارد و بیش از ۹۰ درصد از ساکنین منطقه به خصوص ترکمن‌ها از شنوندگان دائمی رادیو گرگان هستند.
برای رادیو زاهدان در سال ۱۳۴۰ یک دستگاه فرستنده یکصد کیلوواتی موج متوسط از نوع نیپتو الکترونیک ژاپنی نصب گردید که پس از اجرای برنامه‌های آزمایشی خود روز هفدهم اسفند ماه ۱۳۴۰ رسما شروع به کار کرد. قدرت پخش این فرستنده درست به شعاع دو هزار کیلومتر است. موج ثابت آن تقریبا ۷۸۵ کیلوسیکل میباشد.
رادیو زاهدان علاوه بر پخش برنامه‌های موسیقی اخبار شامل گفتارهای ادبی و سخنرانی‌های مذهبی و برنامه‌های متنوع دیگر است.
این رادیو هر روز دو ساعت برنامه به زبانهای بلوچی دارد و اجرا می‌کند و از آهنگ‌های اردو ـ هندی و عربی نیز استفاده می‌نماید. برنامه‌های رادیو زاهدان در دو استودیو که به تمام وسائل جدید فنی مجهزند ضبط و پخش می‌شود.
