حرف منتقدان بر کرسی نشست؛ گشت نامحسوس مختص امنیت اجتماعی شد دنده عقب گشت نامحسوس
آفتاب یزد – مریم‌گندمکار:۳۰ فروردین ماه بود که پلیس طرحی را با حضور ۷ هزار نیروی نامحسوس امنیت اخلاقی در سطح شهر تهران کلید زد. طرحی که سردار ساجدی نیا، رئیس پلیس تهران در توضیحش گفته بود که قرار نیست نیروهای امنیت نامحسوس مستقیما با شهروندان برخورد کنند و تنها در صورت مشاهده موارد ناهنجاری همچون آلودگی صوتی، انجام حرکات نمایشی در سطح شهر، کشف حجاب در خودرو و ایجاد مزاحمت برای نوامیس، شماره پلاک خودرو را برداشته و از طریق سامانه پیامکی به مرکز پلیس امنیت اخلاقی اطلاع‌رسانی کنند تا پلیس امنیت اخلاقی خود در مورد آنها تصمیم بگیرد. اما انتشار آن مدافعان و منتقدان زیادی را از سوی رسانه‌ها، گروه‌ها و چهره‌های سیاسی به همراه داشت .منتقدانی که معتقدند رفتارهای سلبی و نگاه مجرمانه در مسائل اخلاقی پاسخگو نیست. آنها این گشت‌ها را بیشتر مایه دامن زدن به بدبینی و نگرانی در جامعه قلمداد می‌کردند و به طور کلی زیان‌هایش را از محاسنش بیشتر می‌دانستند. حتی رئیس جمهورهم در جلسه هیئت دولت به اقدام پلیس در ایجاد گشت ارشاد نامحسوس در تهران واکنش تلویحی نشان داده و گفته بود: «آزادی مردم به غیر از قانون با هیچ چیز دیگری محدود نمی‌شود و حتی دولت و قوه قضاییه هم نمی‌توانند مردم را محدود کنند و فقط قانون می‌تواند چارچوب‌هایی در این زمینه داشته باشد.» روحانی با بیان این که آزادی مردم با آیین‌نامه و سلیقه افراد و برخی دستگاها نمی‌تواند محدود شود، تاکید کرده بود: «حق نداریم در زندگی خصوصی و عمومی مردم دخالت کنیم، جز در زمینه اجرای قانون.» با این وجود مدافعان آن می‌گویند که این طرح به خواسته مردم است و نیروی انتظامی به‌عنوان یکی از دستگاه‌های متولی امر حجاب‌وعفاف در کشور باید در این زمینه ورود کند. این افراد حتی با وجود انتقادات بسیار، معتقد بودند که نیروی انتظامی در جریان گشت نامحسوس مظلوم واقع شده و در برخی جاها در حقش اجحاف شده است. اکنون این طرح که از همان زمان اعلام آن ،تاکنون با حواشی و ابهامات بسیاری روبه رو بود گویا زور منتقدانش که درراس آن رئیس جمهور قرار داشت برمدافعانش چربیده است چرا که حسین ذوالفقاری معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور گفته است:« بعد از بررسی‌های انجام شده قرار است نیروی انتظامی گشت‌های ارشاد را به همان روال قبلی یعنی به صورت کاملا محسوس و آشکار ادامه دهد و غیرمحسوس بودن گشت‌های ارشاد مختص امنیت اجتماعی باشد، نه اخلاقی. حسین ذوالفقاری، درباره گشت‌های نامحسوس اظهار کرد: طرح امنیت اجتماعی و اخلاقی نیروی انتظامی را دریافت و مورد بررسی قرار دادیم. در این طرح مقرر شده تا موضوعات مختلفی موردتوجه قرار بگیرد. وی در ادامه به این موضوعات اشاره کرد و افزود: در این طرح برخورد با اراذل و اوباش، توزیع‌کنندگان موادمخدر، سرقت، اخلالگران در امنیت جامعه و حجاب و پوشش مورد توجه قرار گرفته است. ذوالفقاری تصریح کرد: بعد از بررسی و اعلام نظر وزیر کشور به نیروی انتظامی اعلام شد که طرح امنیت اجتماعی با امنیت اخلاقی به طور جداگانه تنظیم و تهیه شود. چرا که مسئله اخلاقی سازوکارهای خاص خودش را دارد. بنابراین نهادها و سازمان‌های دیگری درباره امنیت اخلاقی باید با نیروی انتظامی همراه باشند. چرا که یکی از مصوبات شورای انقلاب فرهنگی به ۲۳ سازمان برای همراهی و کمک در این رابطه اشاره کرده است. معاون انتظامی و امنیتی وزیر کشور به نگرانی‌ها و دغدغه‌های موجود به گشت‌های ارشاد نامحسوس اشاره کرد و افزود: دو عامل موجب برخی نگرانی‌ها و دغدغه‌ها در‌این‌باره شده است، اولا تلفیق این دو طرح با یکدیگر، یعنی امنیت اخلاقی و اجتماعی، ثانیا بحث غیرمحسوس بودن این مسئله که به نظر می‌رسد اطلاع‌رسانی خوبی به مسئولان و مردم در این رابطه نشده است. ذوالفقاری به صحبت‌ها و رایزنی‌های میان وزارت کشور و نیروی انتظامی پرداخت و گفت: بعد از بررسی‌های انجام شده قرار است نیروی انتظامی گشت‌های ارشاد را به همان روال قبلی یعنی به صورت کاملا محسوس و آشکار ادامه دهد و غیرمحسوس بودن گشت‌های ارشاد مختص امنیت اجتماعی باشد، نه اخلاقی تا این دغدغه و نگرانی‌هایی که در بین مردم و مسئولان به وجود آمده است، خاتمه پیدا کند. اکنون این سوال در پیش رو قرار می‌گیرد که به جز مواردی که حسین ذوالفقاری از آن نام برده است چه دلایلی باعث شده است که این
طرح متوقف شود؟
گشت نامحسوس نسنجیده بود
یک جامعهشناس در این خصوص به آفتاب یزد می‌گوید: دلایل متعددی وجود دارد که باعث شده این طرح متوقف شود و طبیعتاً این سوال را باید از طراحان طرح پرسید. اما نفس این تغییر نشان می‌دهد که این طرح نسنجیده ودارای ابهامات و شاید نواقصی بوده که سریعا متوقف شده است. نادر صادقیان اظهار کرد: این قبیل طرح‌ها به لحاظ محتوایی و به طور جامع همه ابعاد آن در جامعه سنجیده نمی‌شود و بعد مطرح و سپس اینگونه متوقف می‌شوند که این نوسانات خوب نیست و مشروعیت و کارآمدی سیاست‌هایی از این دست را لطمه می‌زند. این جامعهشناس با بیان اینکه آنچه که بیشتر اهمیت دارد این است که طرح‌هایی از این دست باید با یک کار علمی و آماری دقیق سنجیده شود، بیان کرد:
به هر حال سالیان طولانی است که سیاست‌ها و رویکردهایی از این دست مطرح می‌شود اما باید دید که طراحان آنها به آن اهدافی که مد نظرشان بوده است تاکنون دست یافته‌اند. وی افزود: تا زمانی که این طرح‌ها ارزیابی نشود، هر گونه تحولی در آن، مبهم و قانع‌کننده نخواهد بود یعنی اینکه اگر گشت ارشاد محسوس کارآمده بوده چرا نامحسوس مطرح شده و اگر نامحسوس مطرح است چرا سریعا متوقف شده است. این جامعهشناس خاطرنشان کرد: مهم‌تر اینکه باید دید اشکال مختلف این طرح (گشت نامحسوس) چه قدر نتیجه‌بخش بوده است. آنچه که ما در سطح جامعه می‌بینیم به نظر می‌رسد طرح‌هایی از این دست خیلی به نتایج موردنظر طراحانش منتج نشده و نمی‌شود. نادر صادقیان گفت: چنین طرح‌هایی خیلی پیچیده‌تر از آنی هستند که صرفاً یک دستگاه انتظامی با مثبت دیدن انگیزه‌ها و نیت‌ها بگوید که طرح مطلوب است .به هر حال این حوزه حوزه‌ای است که ابعاد زیاد آن ناخواسته ایجاد ابهام ، اشکال و تناقض می‌کند و باید متخصصان، کارشناسان طیف‌های مختلف، اساتید، صاحبان نظران، روانشناسان و جامعهشناس در چنین طرح‌هایی ایفای نقش کنند تا به یک طرح جامعی برسند که آن قدر نوسان نداشته باشد.
انتقادات باعث توقف آن شد
جعفر بای دیگر جامعهشناس نیز همین نظر را دارد و به آفتاب یزد می‌گوید: انتقادات فراوانی که از همه جناح‌ها به این طرح شد باعث متوقف شدن آن گردید. چرا که گشت نامحسوس از آن طرح‌هایی بود که هم شتاب‌زده (بدون فراهم کردن مقدمات لازم آن در افکار عمومی) اعلام و هم از سوی دیگر بسیار مورد نقد بود .وی اظهار کرد: از طرف دیگر افکار عمومی در خصوص این طرح سوال‌های اساسی داشت که جوابی برای آن وجود نداشت . به طور کلی باید بگویم فلسفه وجودی این طرح با سیاست‌های کلان نظام سازگاری نداشت.این جامعهشناس با بیان اینکه گشت نامحسوس طرح ناپایداری بود، گفت: اینکه این طرح متوقف شده کار بسیار خوبی است به هر حال جلوی ضرر را از هر جا بگیری منفعت است چرا که در صورت ادامه دادن به آن باید هزینه‌های فراوانی را در افکار عمومی
و جهانیان پرداخت می‌کردیم و ثمری برایمان نداشت به هر حال سوءاستفاده‌ها و زیان آن به مراتب از منفعتش بیشتر بود.
نادرصادقیان: تا زمانی که این طرح‌ها ارزیابی نشود، هر گونه تحولی در آن، مبهم و قانع‌کننده نخواهد بود یعنی اینکه اگر گشت ارشاد محسوس کارآمده بوده چرا نامحسوس مطرح شده و اگر نامحسوس مطرح است چرا سریعا متوقف شده است
جعفر بای: اینکه این طرح متوقف شده کار بسیار خوبی است به هر حال جلوی ضرر را از هر جا بگیری منفعت است چرا که در صورت ادامه دادن به آن باید هزینه‌های فراوانی را در افکار عمومی و جهانیان پرداخت می‌کردیم
