رئیس اداره ثبت وحریم آثار تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: مجموعه خانه فنجان های قنات جهانی قصبه گناباد به شماره ۳۳۹۷۲ و به تاریخ ۱۱/۵/۱۴۰۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت و به استان ابلاغ شد.
به گزارش خبرآنلاین از خراسان، محمود طغرایی با اعلام این خبر گفت: خانه فنجان به فضاهای اتاق مانندی گفته می‌شود که در گذشته کشاورزان بهره مند از آب قناتها یا جوی‌های آب، برای اراضی خود از این نظام آبیاری استفاده می‌کردند، به آن محل مراجعه و از میزان زمانی که سهم آب داشتندباخبر می شدند.
رئیس اداره ثبت وحریم آثار تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی با بیان این‌که نظام آبیاری سنتی در اغلب قنات ها در گذشته براساس ساعت آبی بوده است، تصریح کرد: این ساعت شامل یک فنجان سوراخ‌دار خالی در داخل یک تاس یا کاسه پر آب است و مقدار زمان مشخصی که آب از کاسه وارد فنجان بالایی می‌شده برابر با سهم یا سهام هر کشاورز از آب قنات بوده است.
طغرایی اظهار کرد: این فضاها خیلی کوچک است و عمدتا به‌صورت مدور با سقف‌های گنبدی کوچک ساخته شده اند.قدمت این سازه ها عمدتا از دوره قاجار یا کمی قدیمی تر هستند.
وی گفت: این خانه‌ها در اراضی پائین دست قنات و در مسیرهای اصلی یا فرعی و با فاصله‌های مشخصی از هم ساخته می‌شدند.
طغرایی افزود: هم‌اکنون شش خانه فنجان در این اراضی مورد مستندسازی و ثبت ملی قرار گرفته و ضروری است مورد حفاظت، مرمت و باززنده سازی قرار گیرند.
وی یادآور شد: قنات قصبه گناباد در زمره قنات‌های بسیار با ارزش ایرانی قرار داشته ، در فهرست میراث فرهنگی جهانی یونسکو ثبت و برنامه های عمده‌ای در معرفی آن تاکنون صورت گرفته است.
رئیس اداره ثبت وحریم آثار تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی تصریح کرد: ساختار تقسیم سنتی آب قنات‌های تاریخی خراسان نیز به عنوان نشانه‌هایی از نبوغ ریاضی مبتنی بر دانش بومی در هر منطقه نیز در فهرست آثار میراث‌فرهنگی ناملموس کشور ثبت شده است.
