نظر نوام چامسکی درباره نشر اطلاعات در فضای مجازی آیا اینترنت می‌تواند آگاهی‌بخش باشد؟ امروزه به سختی می توان فرق اخبار«نظریه پردازان توطئه» را از « منابع موثق» تشخیص داد ترجمه فرزانه اسکندریان
مدت زیادی است که «اخبار جعلی» ذهن مردم را به خود مشغول کرده است اما شبکه اجتماعی فیس‌بوک از ابتدا با این هدف آغاز به کار کرد که میان مردم مانند روزنامه ظاهر شود که در نهایت کاربران را بسیار بیشتر از هر زمان دیگری گمراه کرد.
نوام چامسکی، فیلسوف و نظریه پرداز امریکایی در مصاحبه‌ای در این باره گفت: «فناوری از اساس خنثی است و مثل یک چکش می‌ماند… برای چکش مهم نیست که برای ساخت خانه یا شکستن جمجمه انسان مورد استفاده قرار گیرد… فناوری مدرن مانند اینترنت هم به همین ترتیب است. اینترنت بسیار ارزشمند است، به شرط اینکه بدانید به دنبال چه چیزی هستید.»
این نکته متأسفانه آنتی‌تز فیس‌بوک است. بعد از اینکه Paper، برنامه خوراک خبری فیس‌بوک با تبلیغات رایگان، در نهایت شکست خورد، این رسانه ابزار دیگری را به نام Smart Publishing توسعه داد. برنامه دوم به این هدف برای ناشران در نظر گرفته شد تا داستان‌هایی در فیس‌بوک منتشر شوند که در شبکه کاربران نیز پرطرفدار هستند؛ به این ترتیب عملکرد اخبار جعلی در دوران جناح مدار و رسوایی‌طلب امروزین بسط داده شد. اکنون شرایط به گونه‌ای است که به سختی می‌توان فرق اخبار نظریه پردازان توطئه (Conspiracy Theorists) و منابع موثق را از هم تشخیص داد.
چامسکی تأکید کرد: «اگر ندانید که به دنبال چه چیزی هستید، کاوش در اینترنت به خواندن مطالب گذری می‌انجامد که هیچ معنا و مفهومی ندارند.» او معتقد است که اینترنت بدون استراتژی معین نه تنها مفید واقع نمی‌شود، بلکه آسیب به مراتب بیشتری نیز وارد می‌کند.
چامسکی این گونه استنباط کرد: «استخراج تصادفی اخبار از اینترنت باعث می‌شود تا فرقه‌های مختلفی به وجود بیاید. هر کسی ازهر گوشه‌ای خبر کوتاهی برمی‌دارد و آن را منتشر می‌کند، ناگهان شما تصویر دیوانه کننده‌ای را پیدا می‌کنید که تا حدی واقعی به نظر می‌رسد، اما هیچ کدام از اینها ربطی به اتفاقات حقیقی جهان ندارد. شما باید نحوه ارزیابی، تعبیر و درک اخبار را بدانید.»
با وجود اینکه فیس‌بوک ابتدا انکار کرد که اخبار تقلبی باعث شد تا انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا تحت تأثیر قرارگیرد، اما دوباره در اواسط ماه دسامبر اخباری را منتشر کرد که بر این امر صحه می‌گذاشت.
یورش اخبار جعلی فقط در فیس‌بوک رخ نداد؛ اخبار مهم گوگل نیز اغلب اشتباه هستند. چامسکی به چند دلیل از فیس‌بوک طرفداری نمی‌کند؛ این در حالی است که خود او نیز برای انجام تحقیقاتش از اینترنت بهره می‌گیرد. یکی از دلایل او این است که نمی‌توان به اخبار منتشر شده در فضای مجازی اعتماد کرد و دیگر اینکه کاربر بی‌هدف را منحرف می‌کند.نکته جالب این است که رئیس جمهوری منتخب امریکا، دونالد ترامپ، هم دستخوش همین ماجرا شد. او در ماه مه پس از به اشتراک گذاری یک ویدئوی جعلی ادعا کرد که یکی از معترضان با گروه تروریستی داعش ارتباط دارد. ترامپ در پاسخ به انتقادات جعلی بودن این خبر گفت: «من اطلاعاتم را از اینترنت کسب کردم.» این نشان می‌دهد که اینترنت حتی سیاستمداران را نیز مغلوب اخبار کذب خود می‌کند.
منبع: سایت تحلیلی Salon، تاریخ ۴ ژانویه ۲۰۱۷
