برف و شیره بایگ، بستنی زمستانی مردم منطقه تربت حیدریه
تربت حیدریه – ایرنا – علاوه بر بستنی که لفظ انگلیسی آن آیس کریم و ریشه آن به 'اوستا کریم' ایرانی باز می گردد، برف و شیره نیز نخستین تدبیر ایرانیان بوده که به عنوان شب چره زمستانی یا بستنی زمستانی استفاده می کردند و مراسم برف و شیره خوری بایگ تربت حیدریه حال و هوای خاصی دارد.
برف و شیره بایگ، بستنی زمستانی مردم منطقه تربت حیدریه
در پیوند با این موضوع پژوهشگر و محقق تاریخ محلی تربت حیدریه به خبرنگار ایرنا گفت: هر چند برف و شیره اختصاص به اقلیم و منطقه خاصی در ایران ندارد زیرا برف در همه جای عالم از یک ماده درست شده، اما شیره به نوع کیفی کشاورزی منطقه بستگی دارد و از آنجا که در منطقه بایگ تربت حیدریه شیره انگور ماده اولیه شیرینی های محلی، حلوا جوزی، کف و نیز برف و شیره است، لذا برف و شیره بایگ از طعم و خاص منحصر بفردی برخوردار است.
آرزو علومی افزود: اگر چه رسم و آیین خاصی برای خوردن برف و شیره در این منطقه وجود ندارد، اما از دیرباز اهالی بایگ با دیدن نخستین برف، ضمن شکرگزاری از بهره مندی این نعمت الهی با دل های مملو از شادی و شعف، برف را بهانه ای برای تقویت سنت حسنه صله رحم دانسته و با درست کردن برف و شیره، بساط دورهمی و زیر کرسی نشستن و خوردن این بستنی زمستانی ارگانیک را فراهم می کردند.
وی با بیان اینکه بر حفظ رعایت نکات بهداشتی برف را از روی خاک برنمی داشتند، گفت: بلکه حوض و تخت های چوبی حیاط و هر جایی که از گرد و خاک دور بود محل برداشتن برف بود و یا اینکه گاهی قبل از بارش برف، در جای خلوتی سفره ای پهن می کردند تا برف با زمین گل آلود تماس پیدا نکند.
این کارشناس ارشد تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی همچنین اظهار کرد: افراد مسن و قدیمی بایگ معتقدند برای درست کردن برف و شیره بهتر است از برف پشت بام مسجد به علت پاکی محل آن استفاده شود و آنها همچنین بر این باور بودند اگر کسی برف شیره بخورد، تا سال دیگر مریض نمی شود و سرما نمی خورد.
علومی در خصوص خواص درمانی برف و شیره نیز گفت: خوردن حلوا جوزی و برف و شیره که شیره آن از آب انگور پخته و غلیظ شده بدست می آید، دارای مواد قندی (گلوکز) فراوانی است که در روزهای سرد برفی باعث بالا رفتن سوخت و ساز و گرمای بدن می شود و از این طریق مقاومت بدن در برابر سرما را، بالا می برد و اهمیت این موضوع زمانی بیشتر مشخص می شود که بدانیم در قدیم که سقف غالب خانه ها کاهگلی بود و برف و باران بیشتری می بارید، مردان مجبور بودند برف های خانه ها را بعد از بارش هر برف پارو کنند و این برف و شیره انرژی لازم را به بدن آنان می رساند.
وی همچنین با اشاره به کتاب 'پانزده روز تا سلامتی' نوشته 'جمشید خدادادی' گفت: در این کتاب آمده است: خوردن برفی که از آسمان می بارد دارای ازت فراوان می باشد که باعث ضد عفونی کردن دهان و گلو و دستگاه گوارش می شود و شاهد این ادعا حبوباتی هستند که با آب باران و برف رشد می کنند.
علومی افزود: از نظر این پژوهشگر علوم تغذیه حبوبات در مقابل آفات گیاهی مقاومت بیشتری پیدا کرده و و بعد از برداشت هم کمتر خراب می شوند.
بخش بایگ در کنار کدکن، مرکزی و جلگه رخ، بخش های چهارگانه شهرستان تربت حیدریه را تشکیل می دهند.
بخش بایگ با مرکزیت شهر بایگ، شامل روستاهای بسک، حصار، رود معجن، خورشبر، سرخ آباد، رزگ و فدیهه حدود هفت هزار نفر جمعیت دارد که مرکز آن شهر پنج هزار و ۵۰۰ نفری بایگ در ۲۰ کیلومتری غرب تربت حیدریه واقع است.
شهرستان ۲۲۵ هزار نفری تربت حیدریه در ۱۵۰ کیلومتری جنوب غربی مشهد قرار دارد.
