«زارچ» نام یکی از شهرهای استان یزد است که قدمت بیش از ۳۰۰۰ ساله دارد و در ۵ کیلومتری باختر شهر یزد، مرکز ایران قرار گرفته‌است.
شهر زارچ تا سال ۱۳۴۲ خورشیدی جزو نواحی روستایی به‌شمار می‌رفت و از این سال به عنوان منطقه شهری شناخته شد.این شهر از شمال به کوه‌های «دربید» و «انجیر» از شرق به شهر «شاهدیه» و یزد، از جنوب به جاده خضر آباد و از غرب به «اشگذر» محدود است.
«زارچ» بعد از میبد، قدیمی‌ترین آبادی یزد است و تا سال ۱۳۴۰ شمسی معماری این شهر عمدتا معماری رسمی رایج این مرز و بوم بود، ولی اکنون بسیاری از خانه‌های قدیمی نوسازی شده و خانه‌های خشت و گلی جای خود را به خانه‌های آجر و آهن و سیمانی داده است.
«زارچ» بر اثر مجاورت با کویر خشک و پهناور نمک، نهایتا تحت تاثیر آب و هوای خشک صحرایی قرار گرفته است.
منطقه «زارچ» دارای ۷رشته قنات بوده است که قنات زارچ، طولانی‌ترین و یکی از کهن‌ترین قنات‌های کشورمان به شمار می‌رود که سابقه‌ای بیش از ۳۰۰۰ سال دارد. یکی از ویژگی‌های قنات زارچ مقطع مربعی آن است که پیشینه حفر آن، به زمان زرتشتیان بر می‌گردد.
قنات زارچ، از روستای فهرج در ۶۰ کیلومتری شهر یزد سرچشمه می‌گیرد و حدود ۳۰ کیلومتر آن نیز از «اکرمیه» تا دروازه قرآن، از زیر شهر یزد می‌گذرد و پس از خروج از یزد و طی چند کیلومتر دیگر، به بخش زارچ می‌رسد.
پس از ورود اسلام به ایران، مسجد جامع، بزرگ‌ترین و معروف‌ترین مسجد تاریخی یزد نیز در حریم قنات زارچ ساخته شد و چند میله چاه این قنات در محدوده این مسجد قرار گرفت تا علاوه بر پر کردن آب انبار وسیع زیر مسجد، نمازگزاران نیز بتوانند از طریق پایاب، برای وضو گرفتن از آب قنات استفاده کنند که این پایاب هنوز هم قابل استفاده است.
تا ۴۰ سال قبل، آبدهی قنات زارچ بیش از ۱۵۰ لیتر در ثانیه بود، اما به دلیل حفر بی‌رویه چاه‌های عمیق و نیمه عمیق در حریم آبی قنات، آبدهی آن به‌شدت کاهش یافته، به طوری که آبدهی قنات زارچ ۲۸ لیتر در ثانیه است و سال‌هاست در حال دست و پنجه نرم کردن با فاضلاب و خشکسالی است.
همچنین زارچ رابه دلیل وجود بیش از ۳۰ حسینیه و مسجد، شهر حسینیهها می‌نامندو بسیاری از مردم، زارچ را به علت مراسم عاشورایی و شور حسینی در ایام محرم و صفر میشناسند.
زارچ و محرومیت‌های آن
ابوالفضل خوشنویس، بخشدار زارچ گفت: این بخش دارای یک شهر با ۱۱ هزار نفرجمعیت و ۶۷ روستا و آبادی با بیش از ۷ هزار نفر جمعیت است و متاسفانه طی چند سال اخیر از حداقل‌ها نیز محروم بوده است.
وی افزود: از ۶ سال پیش تاکنون، عوارض ارزش افزوده به زارچ پرداخت نشده و حق و حقوق این بخش در سایر مناطق هزینه شده که این امر سبب بروز بسیاری از عقب‌ماندگی‌ها در این بخش شده است که امیدواریم با حمایت بیش از پیش دولت و احقاق حقوق زارچ و همراهی خیران، بخش زارچ به جایگاه واقعی خود با توجه به ظرفیت‌ها و توانمندی‌های موجود در آن دست یابد.
خوشنویس با برشمردن برخی از محرومیت‌های منطقه افزود: بسیاری از روستاهای زارچ از نعمت جاده آسفالته و برق بی‌بهره‌اند، برخی مدارس دو نوبته هستند، پروژه‌های نیمه‌تمام در این بخش بسیار است و از لحاظ سرانه ورزشی و کتابخانه‌ای نیز، حداقل امکانات وجود دارد.
او در مورد وضعیت اتباع بیگانه در زارچ، گفت: از پارسال در شورای آموزش و پرورش زارچ، موضوع اتباع بیگانه مطرح شد و حضور آنها در این شهرستان مورد بررسی قرار گرفت. همچنین پارسال ۲۱۳ تبعه بیگانه در مدارس زارچ ثبت نام شدند که فقط کارت ۱۱ نفر آنها برای زارچ بود و بقیه با مجوزهایی به نام سایر شهرستانهای استان یا استان‌های همجوار، در این بخش سکونت داشتند که با مکاتبات انجام شده، قرار شد اتباع بیگانه‌ای که کارت‌های اقامت‌شان مربوط به بخش زارچ نیست، در یک مدرسه جداگانه مشغول به تحصیل شوند که این اقدام از ابتدای سال تحصیلی جاری انجام خواهد شد.
بخشدار زارچ با اشاره به حضور عده قابل توجهی از اتباع بیگانه غیرمجاز در زارچ، افزود: با گشت زنی‌ها و پیگیری‌های انجام شده، اتباع بیگانه غیرمجاز در زارچ شناسایی شدهاند و به نظر می‌رسد اتفاقات خوبی با همکاری بسیج و نیروی انتظامی در این زمینه روی داده و در فضایی کاملاً آرام و با احترام به اتباع بیگانه، طرد یا معرفی آنها به واحدهای ذیربط انجام شده است.
وی با تشریح نیازهای بخش زارچ و اقدامات انجام شده برای رفع برخی عقب‌ماندگی‌ها گفت: «زارچ» به رغم محرومیت‌ها، از توانمندی‌های بسیاری برخوردار است که از آن جمله می‌توان به وجود افراد نخبه و مطرح در رشته‌های مختلف علمی، اشاره کرد.
وی ظرفیتهای موجود در بخش زارچ را بسیار بالا خواند و گفت: اگر شرایط بهره‌مندی از این ظرفیت‌ها در حوزه‌های کشاورزی، صنعتی و گردشگری استفاده شود، جایگاه زارچ ارتقا خواهد یافت.
خوشنویس با اشاره به اینکه در بخش زارچ فقط دو کتابخانه وجود داشت که یکی از آنها غیرقابل استفاده بود، گفت: کتابخانه شهید بابایی زارچ به خرابه‌ای تبدیل شده بود، اما به تازگی زمینی برای ساختمان جدید کتابخانه تهیه شده، ضمن اینکه یک کتابخانه خیرساز نیز در این بخش در حال ساخت است.سرانه فضای کتابخانه‌ای در بخش زارچ نیم مترمربع است، در حالی که این سرانه در استان یزد ۵ مترمربع و در برخی شهرستان‌ها ۱۱ مترمربع است. سرانه فضای ورزشی در بخش زارچ نیز شش دهم سانتی‌متر است که به دنبال ایجاد فضاهای جدید ورزشی و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام هستیم.
توسعه صنعت گردشگری
وی با بیان اینکه بنای مسئولان بر این است که هیچ پروژه جدیدی در استان یزد کلنگ‌زنی نشود و اهتمام برای تکمیل پروژه‌های قبلی باشد، افزود: محرومیت و عقب‌افتادگی در زارچ به اندازه‌ای است که لازم است برخی پروژه‌ها احداث شود که البته در این زمینه از کمک خیران بهره‌مند شده‌ایم.
خوشنویس از تلاش برای تکمیل سالن ورزشی زارچ و ۳ استخر خیرساز خبر داد وگفت: برای اجرای پروژه‌های ورزشی و فرهنگی، نیازمند همکاری خیران هستیم.
وی با اشاره به برخی از پروژه‌های در دست اجرا در بخش زارچ افزود: برق‌رسانی به روستای «تامهر» با یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان اعتبار، در حال انجام است و امیدواریم روستای یادشده با ۲۱ خانوار، هرچه سریع‌تر از نعمت برق بهره‌مند شود.
خوشنویس با اشاره به اینکه روستای «الله‌آباد» ۱۸۰۰ نفر جمعیت دارد، گفت: این روستا حتی یک راه آسفالته نداشت، اما با ۵۰۰ میلیون تومان هزینه، راه آسفالته برای اهالی این روستا ساخته شد.
وی از افتتاح پایگاه بهداشتی درمانی «سرچشمه» زارچ خبر داد و گفت: امیدواریم این پایگاه بهداشتی که خیرساز است، بتواند جمعیت ۶هزار نفری سرچشمه را پوشش دهد.
بخشدار زارچ از تلاش برای توسعه صنعت گردشگری در بخش زارچ خبر داد و افزود: این بخش بناهایی از دوره قاجاریه و صفویه دارد که گردشگران علاقه‌مند برای بازدید از آنها به زارچ سفر می‌کنند و به طور قطع با ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در این بخش با کمک اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، شاهد افزایش حضور گردشگران در این بخش خواهیم بود.
وی همچنین از تلاش برای ایجاد شهرک صنعتی دولتی در فضایی به وسعت ۳۰۰ هکتار خبر داد و افزود: این شهرک صنعتی اکنون منتظر مصوبه هیأت وزیران است و جانمایی آن انجام شده و با حضور بخش خصوصی در این شهرک صنعتی بخش قابل توجهی از مشکل اشتغال در استان یزد رفع خواهد شد.
خوشنویس همچنین از پیگیری‌های انجام شده برای ایجاد ۵۰۰ هکتار فضای گلخانه‌ای و دامداری در زارچ خبر داد و افزود: این فضا با استفاده از آب پساب قابل بهره‌برداری خواهد بود.
او گفت: بخش زارچ ۱۰۰ شهید و ۳۰۰ جانباز دارد و از بین ۱۳ آزاده این بخش، کم سنترین آزاده استان را نیز به خود اختصاص داده است.
وی در پایان سخنانش از برگزاری یادواره شهدای زارچ در اول آذرماه امسال خبر داد.
توجه مسئولان به زیر ساخت‌های شهرستان زارچ
عباس آسایش، رییس شورای اسلامی زارچ نیز در این نشست به بیان پارهای از ظرفیتهای این بخش اشاره کرد و خواستار توجه مسئولان به تامین زیر ساخت‌های مورد نیاز شد.
وی گفت: امیدواریم با همراهی مسئولان و حمایت آنها از بخش مظلوم زارچ، این بخش به جایگاه واقعی خود دست یابد و بتواند همپایه دیگر شهرهای استان یزد و حتی بیشتر از آنها در اقتصاد و کشاورزی استان، تاثیرگذار باشد.
او با بیان اینکه زارچ در موقعیت بسیار مناسبی قرار گرفته که درکشور بی‌‌نظیر است، افزود: زارچ اگر بتواند از همه ظرفیتهای خود استفاده کند، در سطح کشور شناخته خواهد شد و در زمینه تولید و صادرات بسیاری از محصولات دامی، کشاورزی و صنعتی، همپای بسیاری از استان‌ها خواهد بود.
وی با اشاره به برخی از این ظرفیت‌ها عنوان کرد: در ۱۰ کیلومتری زارچ فرودگاه و در ۱۲ کیلومتری آن ۲ ایستگاه راه آهن قرار دارد، ضمن اینکه ۳ شهرک صنعتی یزد، زارچ و اشکذر در جوار «زارچ» واقع شدهاند.
آسایش با بیان اینکه پساب تصفیه خانه فاضلاب یزد در نزدیکی زارچ است، افزود: اما من از آن به عنوان یک فرصت یاد می‌‌کنم و معتقدم بهره برداری از این پساب می‌تواند تحولی عظیم در صنعت دامداری و کشاورزی زارچ ایجاد کند. همچنین در صورتی که مسئولان به گلخانه‌های زارچ به ویژه در بخش چرخاب گازرسانی کنند، ۵۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری در بخش گلخانه‌های این منطقه توسط بخش خصوصی انجام خواهد شد.
وی افزود: در ۱۵ کیلومتری مرکز استان یزد، گلخانه داران بدون گاز سرمایه گذاری انجام داده‌اند و برای تامین سوخت با مشکلات کوچک و بزرگ بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند. در حال حاضر با شرایط موجود که بسیاری از گلخانه‌داران از آن انتقاد دارند، ۷ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در گلخانه‌ها جذب شده است که اگر گازرسانی به این منطقه انجام شود، قادر به جذب ۵۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری بخش خصوصی خواهیم بود.
آسایش با بیان اینکه «چرخاب» و منطقه زارچ بهترین خاک و آفتاب را برای کشاورزی دارد، گفت: مشکل آب در این منطقه نسبت به سایر مناطق استان یزد کمتر است. ضمن اینکه می‌توان از پساب تصفیه خانه فاضلاب یزد نیز استفاده کرد.
