اینجا دیگر هیچ لُنگی زیر پای کسی پهن نمی‌شود حمام تاریخی نواب (مرضیه موسوی)
علاقه‌مندان به معماری خزینه‌ها و سربینه‌ها می‌دانند که در محله امامزاده یحیی (ع) در قلب تهران، درهای حمام تاریخی نواب همیشه به روی آن‌ها باز است تا در گوشه و کنار آن سرک بکشند و احتمالا، زیر سقف آن آوازی زیر لب زمزمه کنند.
گروه ایرنا زندگی – «قیصر! کجایی که داشتو کشتن»! این دیالوگ را همه اهالی محله امامزاده یحیی حفظ هستند. به خصوص که لوکیشن‌های زیادی از این فیلم در کوچه پس کوچه‌های همین محله بوده است و خیلی از اهالی قدیمی محله، سر فیلمبرداری آن حاضر بوده‌اند. «حمام تاریخی نواب» یکی از این لوکیشن‌ها است که بعد از مرمت، امکان بازدید از آن فراهم شده. تماشای این حمام قدیمی در دل محله امامزاده یحیی (ع) هم فال است و هم تماشا.
این حمام در اواخر دوره قاجار توسط دو زن خیر که فرزندان شخصی به نام نواب بوده‌اند ساخته و وقف شده است. برای رسیدن به گذر بیک دامغانی در محله امامزاده یحیی باید از خیابان ری یا خیابان پانزده خرداد وارد گذر امامزاده یحیی (ع) شوید. از بقعه این امامزاده تا خود حمام بازارچه سنگفرش شده و ساباط به سری کشیده شده و به راحتی می‌توانید خودتان را به این بنای تاریخی برسانید. بهای بازدید از این حمام قدیمی ۵ هزار تومان است. یادتان باشد بازدید از پشت بام را از دست ندهید و چند عکس یادگاری از گوشه و کنار آن ثبت کنید.
*** جای خالی دلاک
از پله‌های بازسازی شده حمام نواب بالا رفته و نرفته، نمایی کلی از خزینه‌ها و ساختمان حمام سابق پیش چشم نمایان می‌شود. تاقچه‌های کوچکی که روز و روزگاری محلی برای قرار دادن وسایل مراجعان بوده را با سکوها و فضای احتمالی حوضچه‌ها می‌توان به راحتی تشخیص داد. دیوارها و فضای داخلی موزه حمام نواب هنوز هم بوی سفیداب می‌دهد و هوا کمی دم دارد؛ این ویژگی معماری حمام نواب است که هوای آن کمی گرم‌تر از هوای محیط بیرون باشد. حالا دیگر کسی در این فضا داد نمی‌زند :«خشک»! کسی برای عزت گذاشتن به دوستی که در حوضچه حمام دیده او را به صرف یک نوشابه تگری دعوت نمی‌کند و هیچ لُنگی زیر پای کسی پهن نمی‌شود.
حمام و گذر نواب، در دهه سی و سال‌های بعد از آن محلی برای فیلمبرداری‌های فیلم‌های فارسی بوده. یکی از معروف‌ترین فیلم‌هایی که در این محله فیلمبرداری شده، فیلم قیصر است و قدیمی‌های عشق فیلم این محله، روزهای تصویربرداری آن را به خاطر دارند. حمام نواب هم لوکیشن یکی از معروف‌ترین سکانس‌های این فیلم است.
*** یک موزه آگوستیک
اولین چیزی که با وارد شدن به موزه حمام نواب توجه را جلب می‌کند، شنیدن صداهایی است که طنین آن بارها به در و دیوار می‌خورد و در گوش می‌پیچد. صداهایی که انگار سال‌هاست در دل این دیوارها حبس شده و حالا به گوش می‌رسد. هر کس پا به این موزه «آگوستیک» می‌گذارد هوای آواز خواندن به سرش می‌زند. این حمام علاوه بر آجرکاری و کاشیکاری، جذابیت‌های معماری دیگری از جمله مقرنس‌کاری هم داشته که به مرور زمان و بر اثر مرمت‌های غیر اصولی از بین رفته است. با این حال حمام تاریخی نواب در محله امامزاده یحیی (ع) همچنان یک بنای تاریخی دیدنی است. در این حمام می‌توانید تمام اجزای معماری یک حمام سنتی ایرانی و کارکرد آن را به خوبی ببینید.
*** بام دوار حمام نواب
درست روبروی پله‌های ورودی که به پایین می‌رود، پله‌هایی قرینه وجود دارد که مراجعه کنندگان به حمام تاریخی تهران را به سطح بالاتر از سطح حمام دعوت می‌کند. اینجا پشت بام حمام نواب است که گنبدهای کوچک و متعدد حمام در آن به خوبی پیدا است و شیشه‌های رنگارنگی که نورهای آبی و سبز و قرمز را به فضای داخلی حمام نواب می‌برد.
بازهم دو ردیف پله و در دنج‌ترین نقطه بام حمام، یک سفره خانه سنتی منتظر پذیرایی از شهروندان و بازدید کنندگان از حمام نواب است. خانه‌های اطراف حمام با پنجره‌های غبارگرفته و آجرهای فرسوده به خوبی پیداست. زیباترین منظره‌ای که از سفره خانه می‌توان آن را دید، همان منظره گنبدهای حمام نواب است که نظیر معماری آن در هیچ کجای دیگری در شهر دیده نمی‌شود.
*** ماجرای کوچه سرطون
«طون» حمام، در پشت بام مشخص است؛ همان جایی که هر روز با پر کردن زغال در آن، آب مصرفی حمام را گرم می‌کردند. این آب با گردش در لوله‌های سفالی و گذرگاه‌هایی که کف حمام ایجاد شده، باعث گرمای هوای حمام می‌شد و یک سیستم گرمایش از کف سنتی در ایران به شمار می‌رود.
در کنار ساختمان حمام نواب، کوچه بن بست باریکی است که کوچه «سرطون» نام دارد؛ کوچه‌ای که به واسطه قرار داشتن سازه طون حمام، این نام را گرفته است.خیلی از اهالی تازه وارد محله امامزاده یحیی سر از وجه تسمیه این کوچه در نمی آوردند تا این که پای صحبت های قدیمی ها این نام به طون حمام نواب گره خورد.
