آیا باور می‌کنید که در یکی از خیابان‌های معروف تهران امروز با تاریک شدن هوا کسی از ترس خفت‌گیری و به یغما رفتن اموالش جرئت تردد نداشت؟ اما این حکایت یکی از معابر همین پایتخت خودمان است که تا دهه ۵۰ از فرط دزدی از شهروندان و به اصطلاح لخت کردن مردم به کوچه لختی‌ها معروف شده بود.

به گزارش همشهری، خیابان سعدی تا دهه ۴۰ به کوچه لختی­‌ها معروف بود؛ دلیلش هم کمین کردن باجگیر‌ها و زورگیر‌ها حوالی زیر پل اکباتان بود که اصطلاحاً مردم را لخت می­‌کردند و هرچه در جیب­هایشان بود از آن­ها می­‌گرفتند. به طوری که با تاریک شدن هوا کسی جرئت عبور از این گذر را نداشت.

خیابان سعدی از شمال به خیابان انقلاب و از جنوب به میدان توپخانه می‌­رسید. این خیابان بعد از بمب‌گذاری سال ۱۳۶۱ در میدان توپخانه در بخش­ شمالی خیابان ناصرخسرو که بر اثر انفجار تخریب شده بود، تعریض و به نام «سعدی جدید» بین کاسبان آن محدوده شناخته شد.

در مورد وجه تسمیه این خیابان به «لختی‌ها» در تهران قدیم روایات متعددی وجود دارد. نصرالله حدادی، تهران‌شناس در مورد پیشینه نام این خیابان می‌گوید: «تا قبل از شکل‌گیری خیابان سعدی به شکل و شمایل امروزی از آن به نام خیابان «لختی‌ها» یاد می‌کردند.»

سعید نفیسی نیز از جمله مورخانی است که اشاره می‌کند خیابان سعدی در گذشته تنگ‌تر از امروز بود و به آن خیابان «لختی» می‌گفتند؛ زیرا در سراسر آن یک دکان نیز قرار نداشت. البته با توجه به سایر اسناد دیگر باید گفت این راسته در اواخر سلطنت قاجاریه و پهلوی، خیابانی خلوت و عاری از سکنه بود و رفت و آمد در آن محل کم صورت می‌گرفت تا آنجا که در روز روشن در آن خیابان جیب‌بر‌ها آدم را لخت می‌کردند و از این رو کسی جرات نمی‌کرد پا داخل این خیابان بگذارد و به آن خیابان لختی می‌گفتند.

خیابان سعدی از ابتدا محلی برای حضور نمایندگی­‌های خودرو در تهران بود. از نمایندگی جیپ تا شورلت و ماشین­‌های دیگر. همنشینی سعدی با گاراژ‌های مسافربری، پای هتل‌­ها و مسافرخانه­‌های زیادی را به این خیابان باز کرده بود. هنوز هم خیابان سعدی را با هتل‌­ها و مسافرخانه­‌ها و مهمانسراهایش می­‌شناسند.

ساختمان بانک بازرگانی یکی از ساختمان­‌های قدیمی این خیابان است که همچنان پابرجا باقی مانده است. «سعید نفیسی» نویسنده و ادیب یکی از سرشناس‌­ترین افراد ساکن در خیابان سعدی بود که هنوز هم کوچه­‌ای در این خیابان به نام کوچه نفیسی به چشم می­‌خورد.

خیابان سعدی به دلیل نزدیکی به خیابان چراغ برق (امیرکبیر) از اولین خیابان­‌هایی بود که چراغ برق در آن نصب شده بود. موتور برق خیابان امیرکبیر روشنایی خانه‌­های این خیابان را هم تأمین می­‌کرد و آخر هر ماه مامور برق ۵ تومان از هر خانه پول می­‌گرفت تا به آن­ها برق بفروشد. درست نبش کوچه نفیسی مغازه­ای بود که اهالی محدوده چراغ برق توری چراغ‌­های زنبوری و همچنین لامپ­‌های مورد نیاز خود را از آن تهیه می­‌کردند.

با این حال تا اواخر دهه ۵۰ همچنان در حوالی پل اکباتان و گوشه و کنار‌های خیابان سعدی، زورگیری اوباش از مردم ادامه داشت

خیابان سعدی یکی از خیابان‌های قدیمی و تاریخی تهران به شمار می‌رود که در گذشته به نام «خیابان لختی» معروف بود. امروزه این خیابان از شمال به خیابان انقلاب (شاه‌رضا) و از جنوب به امیرکبیر …

خیابان سعدی یکی از خیابان‌های قدیمی و تاریخی تهران به شمار می‌رود که در گذشته به نام «خیابان لختی» معروف بود. امروزه این خیابان از شمال به خیابان انقلاب (شاه‌رضا) و از جنوب به امیرکبیر (چراغ‌برق) ‌محدود می‌شود. خیابان لختی از دل ویرانه‌های باغ لاله که از باغ‌های قدیمی خارج از محدوده دارالخلافه بوده است، منشعب شد.
باغ باله که از باغ‌های سلطنتی قبل از دوران ناصری بود به محل اقامت و پذیرایی سفیران و نمایندگان دولت‌های خارجی اختصاص داشت با روی کارآمدن ناصرالدین‌شاه، باغ در داخل حصار پایتخت قرار گرفت و بعداز مدتی ویران شد و از مخروبه‌های باغ لاله، دو راسته خیابان به نام‌های لاله‌زار و لختی به‌وجود آمدند.
چون تمام درختان راسته سعدی از بین رفت این خیابان لخت و عور شد و از آنجا عده‌ای به این خیابان، لقب لختی داده‌اند. در مورد وجه تسمیه این خیابان نظرهای گوناگون و متفاوتی ارایه شده است؛ برخی معتقدند که این خیابان از خیابان‌های خلوت و عاری از سکنه تهران قدیم به‌شمار می‌رفت و تعداد انگشت‌شماری عابر در آن محل رفت و آمد داشتند که به‌دلیل خلوت بودن خیابان، حتی در روز روشن مورد چپاول و غارت دزدان قرار می‌گرفتند و به اصطلاح راهزنان، لخت‌شان می‌کردند و از این جهت به این خیابان، خیابان لختی می‌گفتند.
اما برخی مورخان بر این نظرند که خیابان سعدی از نخستین خیابان‌های پایتخت بود که در آن مظاهر غربی در آنجا بیش از هر خیابان دیگری، خودنمایی می‌کرد و اختصاص به محل عبور و مرور زنان بی‌حجاب و جوان‌های فکل کراواتی بود و به همین دلیل، عموم آن خیابان را به‌نام «خیابان لختی» صدا می‌زدند. کمپانی خارجی سینگر اولین ساختمان نوین به شیوه غربی را در این راسته بنا کرد که ساخت و ساز این شرکت سبب حرکت و تشویق دیگران برای ساختمان‌سازی و سکونت در خیابان لختی و به تدریج این خیابان به یکی از محله‌های مرکزی و پرجمعیت تهران قدیم تبدیل شد و به سعدی تغییر نام داد.
خیابان سعدی تا اوایل انقلاب اسلامی، بورس فروشگاه و تولیدی‌های پوشاک و لباس بود که امروزه تبدیل به قطب تجاری تولیدکنندگان و فروشندگان صنعتی، ابزارآلات و کشاورزی شده و بیش از ۳۰۰ فروشگاه را در خود جای داده است.