آرمان ملی- یاسیمن طالقانی: شوک بزرگی بود؛ شاید کمتر فعال سیاسی باشد که دیروز پس از شنیدن خبر کناره‌گیری جامعه مدرسین از ایفای نقش درانتخابات ۱۴۰۰ تعجب نکرده باشد. دیروز نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از تصمیم قطعی تشکل سیاسی متبوع خود بر عدم دخالت در انتخابات سال ۱۴۰۰ خبر داد. آیت‌ا… مرتضی مقتدایی در رابطه با نقش «جامعتین» در هدایت اصولگرایان در آستانه انتخابات سال ۱۴۰۰، گفت: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بنا ندارد تا در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده دخالت کند. وی تأکید کرد: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تمام تلاش خود را برای تشویق مردم در زمینه مشارکت در امر انتخابات به کار خواهد بست، اما در موضوع معرفی کاندیدا، نقشی نخواهد داشت.
تشتت آرا در جامعه مدرسین
نمی‌توان کنارکشیدن جامعه مدرسین از انتخابات ۱۴۰۰ را مورد تحلیل ساده قرار داد چرا که این تشکل از ابتدای انقلاب تاکنون نقش پررنگی در اداره کشور داشته و بسیاری از اعضای آن را مسئولان مهم کشور تشکیل داده و می‌دهند. تا پیش از انتخابات ۸۴ اصولگرایان تابع تصمیمات جامعتین بودند یعنی احزاب درکنار معرفی کاندیداهای خودشان منتظرتصمیم نهایی بودند که در جامعتین اتخاذ می‌شد اما پس از آن سال به‌ویژه به دلیل عدم تمکین احمدی‌نژادی‌ها به توصیه‌ها و تذکرات جامعتین و تمایل برخی احزاب به خارج شدن از زیر چتر جامعتین سبب کاهش نقش جامعه مدرسین و جامعه روحانیت در تصمیمات اصولگرایی شد به نحوی که باوجود عضویت طولانی‌مدت حسن روحانی در جامعه روحانیت، آغوش اصلاح‌طلبان برای حمایت از روحانی گشوده شد. همچنین چندصدایی دراین تشکل از نیمه دهه ۸۰ افزایش یافت و بعضا مواضع مختلفی از یک موضوع منتشر می‌شود به عنوان مثال در انتخابات ۸۸ بود که آیت‌ا… جنتی از محمود احمدی‌نژاد حمایت کرد که این اقدام مورد انتقادات زیادی قرار گرفت. در سال ۹۲ و انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم نیز این نهاد دچار اختلاف سیاسی شد. برخی از اعضای این جامعه با صدور بیانیه‌ای از نامزدی ولایتی حمایت کردند. در این مورد نیز بیانیه‌ای با امضای آیت‌ا… یزدی صادر شد. در بخشی از این اطلاعیه آمده بود« این جلسه در روز شنبه ۱۱/۳/۹۲ تشکیل شد که پس از بحث و تبادل نظر درباره نامزدهای ریاست‌جمهوری نظر اکثریت اعضا به جناب آقای دکتر علی‌اکبر ولایتی معطوف گردید» برخی از اعضای جامعه مدرسین به سرعت این حمایت را تکذیب کردند. آیت‌ا… رجبی از روحانیون نزدیک به موسسه مصباح یزدی با اشاره به بیانیه صادر شده گفت: «آن جلسه‌ای که در اطلاعیه به آن اشاره شده است، جلسه‌ای بود که به حد نصاب لازم اعضا نرسیده و به همین دلیل رسمی نبوده است، چراکه جلسات جامعه مدرسین حداقل با ۱۷ عضو به‌رسمیت می‌رسد که این تعداد در آن جلسه شرکت نداشتند آیت‌ا… ممدوحی نیز اعلام کرد که جامعه مدرسین حوزه علمیه از نامزدی ولایتی حمایت نکرده است. پس از این تکذیب‌ها ابراهیمی رئیس دفتر آیت‌ا… یزدی اعلام کرد که جامعه مدرسین از هیچ نامزدی حمایت نکرده و توضیح داد: «جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از هیچ فردی در انتخابات ریاست‌جمهوری اعلام حمایت نکرده بلکه از عموم مردم برای شرکت گسترده در انتخابات دعوت به‌عمل آورده است و درباره آقای ولایتی نیز باید متذکر شویم که در آن جلسه، نظر اکثریت اعضایی که شرکت کرده بودند، به آقای ولایتی معطوف شده بود» آیت‌ا… یزدی درهمان مقطع درباره عملکرد این تشکل روحانی در انتخابات و اختلاف‌نظری به وجود آمده ناشی از این موضوع، تصریح کرد: «به عنوان یکی از اعضای جامعه مدرسین وظیفه خود می‌دانستم که این تشکل گرفتار تجزیه نشود و آن حالتی که برای جامعه روحانیت و مجمع روحانیون مبارز در تهران پیش آمد (که دچار دودستگی شدند و خودبه‌خود در مسائل سیاسی هم دو دسته شدند) ما سعی کردیم در جامعه مدرسین این تجزیه پیش نیاید.» اما یزدی در همان روز به نقش مصباح یزدی دراختلافات جامعه مدرسین چنین اشاره کرد: «زمانی که احساس کردم در حوزه یک حزب و گروهی که خود را منتسب به آیت‌ا… مصباح می‌دانند به وجود می‌آید، به بعضی از روحانیون محترمی که با ایشان ارتباط خاص دارند، در جلسات خصوصی که با آنها داشتم، گفتیم که از تفرقه و تجزیه جلوگیری کنیم، ولی متأسفانه مشکل حل نشد.» یزدی به این موضوع هم اشاره کرد:«آیت‌ا… مصباح یزدی در یکی از حسینیه‌های تهران جلسه گرفتند و آقای لنکرانی را به عنوان منتخب خود معرفی کرد، درحالی‌که هنوز شورای نگهبان نظر نداده بود که چه کسی صلاحیت دارد یا صلاحیت ندارد. این کار درستی به نظر نمی‌رسید. ما دنبال این بودیم که شکافی وجود نداشته باشد.»
شکافی که ترمیم نشد
برای انتخابات ۹۶ خبر حمایت جامعه مدرسین از رئیسی منتشر شد اما باز هم اختلاف‌نظرها هویدا شد چنانکه مرحوم آیت‌ا… ممدوحی عضو جامعه مدرسین گفته بود: «گرچه نامزد اصلح را آقای رئیسی اعلام کردند اما در عین حال بیشتر اعضای جامعه مدرسین معتقدند آقای قالیباف نباید تضیعف شود بلکه باید تأیید شود.» این اظهارات به معنای حمایت بخشی از اعضای جامعه مدرسین از قالیباف بود. به نظر می‌رسد اختلافات در جامعه مدرسین تمام نشده و همین امر موجب اعلام کنار گیری این تشکل از انتخابات۱۴۰۰ است. ظاهرا هنوز برخی اعضا در جلسات حاضر نمی‌شوند مانند آیت‌ا… علی‌اکبر مسعودی خمینی. او اخیرا در پاسخ به این پرسش که آیا «جامعه مدرسین» بنایی بر تعیین مصادیق انتخاباتی در انتخابات پیش رو دارد؟، گفت: «بنده به این دلیل که در جلسات جامعه مدرسین شرکت نمی‌کنم، اطلاعی از برنامه‌های آتی این مجموعه برای انتخابات سال ۱۴۰۰ ندارم.» به نظر می‌رسد اختلافات درون تشکیلاتی که البته ریشه بیرونی دارد شرایط سال ۹۲ را برای جامعه مدرسین تکرار کند و موضع آنها دعوت مردم به مشارکت باشد
