رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت هشدار داد افزایش تا ۵ برابری دی‌اکسید گوگرد در هوای تهران / محیط زیست جلوی سوخت‌های سنگین را بگیرد

دکتر عباس شاهسونی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه در سال جاری تاکنون ۲۳ جلسه شرایط اضطراری هوا در استان تهران برگزار شده است، گفت: این یعنی عملا یک ماه از سال ۱۴۰۱ وضعیت هوا در شرایط اضطرار بوده است و این درحالی است که در کل سال ۱۴۰۰ تنها ۱۲ جلسه اضطرار در شهر تهران برگزار شده بود. این جلسات به درخواست وزارت بهداشت انجام می‌شود.

افزایش ۳ تا ۵ برابری دی‌اکسید گوگرد در هوای تهران

وی با اشاره به اعلام اخیر شرکت کنترل کیفیت هوای تهران مبنی بر افزایش غلظت آلاینده دی‌اکسیدگوگرد در هوای شهر تهران، بیان کرد: ما طی سال‌ها مشکل SO۲ یا همان دی‌اکسید گوکرد را داشتیم که با توجه به حذف گوگرد از سوخت این مشکل هم برطرف شد؛ اما طی روزهای گذشته بویژه ۲۲ تا ۲۵ آذر افزایش ۳ تا ۵ برابری غلظت دی‌اکسید گوگرد در شهر تهران را شاهد بودیم که این نشان می‌دهد برخی از صنایع اقدام به استفاده از سوخت‌های حاوی گوگرد کردند.

او ادامه داد: از تاریخ ۲۶ آذر به بعد میزان غلظت دی‌اکسید گوگرد مجددا کاهش یافت اما آثار روزهای پیشین هنوز در هوا وجود دارد.

تنفس دی‌اکسید گوگرد چه ضرری برای انسان دارد؟

شاهسونی درباره عوارض تنفس دی‌اکسید گوگرد بر بدن انسان، تصریح کرد: SO۲ یکی از آلاینده‌هایی است که سیستم فوقانی تنفسی را تحت تاثیر قرار داده و باعث سرفه، عطسه و مشکلات سیستم فوقانی تنفس می‌شود. مشکل دیگر این است که SO۲  می‌تواند روی ذرات بچسبد و قسمت تحتانی تنفس را هم تحت تاثیر قرار داده و سبب تنگی تنفس شود.

ممنوعیت استفاده از سوخت‌های سنگین و عدم توجه صنایع 

وی با تاکید براینکه سوزاندن هر سوختی که گوگرد بالا داشته باشد توسط صنایع و کارخانه‌ها مجاز نیست، اظهار کرد: در مصوبات کمیته اضطرار آلودگی هوا هم قید شده است که استفاده از سوخت‌های سنگین مجاز نیست ولی با توجه به محدودیت صنایع برخی از آنها از سوخت‌های سنگین دارای گوگرد بالا استفاده می‌کنند. سازمان محیط زیست باید بر این موضوع نظارت کند و جلوی استفاده از سوخت‌های سنگین را بگیرد.

منابع انتشار آلودگی هوا کنترل نمی‌شود

رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت درباره علت تداوم آلودگی هوا، گفت: در شهری مانند تهران با ۹ میلیون جمعیت و تعداد زیادی خودرو و موتورسیکلت مواجه هستیم درحالی که هیچ محدودیتی هم برای عدم استفاده از خودروهای فرسوده و آلاینده دیزلی نداریم و تنها به تعطیلی‌هایی اکتفا می‌کنیم که مواجهه گروه آسیب‌پذیر با آلودگی هوا را کاهش دهد. در واقع برای منابع انتشار آلودگی هوا هیچ اقدام اساسی صورت نگرفته است و منابع همچنان به تولید آلاینده‌ها ادامه می‌دهند.

آلودگی هوا چهارمین علت بروز مرگ‌های زودرس

او با اشاره به اینکه آلودگی هوا در حال حاضر نه تنها به عنوان یک موضوع زیست محیطی بلکه به عنوان چهارمین علت مرگ‌های زودرس شناخته می‌شود، تصریح کرد: کیفیت پایین هوا می‌تواند چشم‌ها، بینی و گلو را تحریک کند، باعث تنگی نفس، تشدید آسم و سایر بیماری‌های تنفسی شود و بر سیستم قلبی عروقی تأثیر بگذارد. تنفس هوای آلوده برای مدت طولانی می‌تواند مشکلات جدی‌تری ایجاد کند به شکلی که تخمین زده می‌شود که آلودگی هوا سالانه عامل مرگ زودرس ۷ میلیون نفر در جهان باشد.

لزوم آگاهی از وضعیت هوای روزانه

وی به تشریح نکات ضروری که هنگام مواجهه با هوای آلوده باید بدانیم اشاره کرد و گفت: اولین موردی که در خصوص آلودگی هوا باید بدانیم آگاهی از وضعیت کیفیت هوا است. AQI  شاخصی است که برای گزارش روزانه‌ کیفیت هوا به کار می‌رود و به طور ساده با رنگ بندی‌های خاص نشان می‌دهد که هوای اطرافتان چقدر آلوده است و این حد از آلودگی چه اثراتی ممکن است بر سلامتی شما داشته باشد. برای دسترسی به اطلاعات شاخص کیفیت هوا در شهر تهران می‌توانید به سایت شرکت کنترل و کیفیت هوای تهران یا سامانه پایش کیفی هوای کشور مراجعه کنید؛ البته اپلیکیشن موبایلی نیز برای این منظور آماده شده است.

وی باتاکید بر لزوم شناسایی و مراقبت از گروه‌های حساس، اظهار کرد: کودکان، سالمندان و زنان باردار مستعد بیشترین ابتلا به بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا هستند. در این بین افراد دارای بیماری‌های قلبی و عروقی، تنفسی و آسم نیز بسیار آسیب پذیر هستند. در واقع ژنتیک فرد، بیماری‌های زمینه‌ای و تغذیه نیز بر حساسیت فرد به آلودگی هوا تأثیر گذار است.

توصیه‌های وزارت بهداشت را جدی بگیرید

وی افزود: این مهم است که افراد به پیام‌های بهداشتی که از طرف وزارت بهداشت منتشر می‌شود، عمل کنند. در روزهایی که هوا ناسالم برای گروه‌های حساس (شاخص کیفیت هوا ۱۰۱ الی ۱۵۰ ورنگ زرد) باشد زمان بازی کودکان در فضای باز و پارک‌ها را به میزان زیادی کاهش دهید. همچنین افراد مسن و بیمارانی که دارای مشکلات تنفسی هستند نیز فعالیت خود را در فضای بیرون کاهش دهند. در روزهایی که شاخص کیفیت هوا “ناسالم برای همه گروه‌ها” (۱۵۱ الی ۲۰۰ ورنگ قرمز) است باید از ورزش، دوچرخه سواری و به طور کلی از قرار گرفتن در معرض هوای آزاد بپرهیزید و فعالیت‌های ورزشی خود را در باشگاه‌های ورزشی ادامه دهید و یا در داخل منزل فعالیت سبک ورزشی داشته باشید. همچنین در روزهایی که شاخص کیفیت هوا “بسیار ناسالم”  (۲۰۱ الی ۳۰۰ ورنگ بنفش) است، گروه‌های حساس بخصوص افرادی که بیماری قلبی دارند باید از هرگونه فعالیت در فضای بیرون اجتناب کرده و از حضور در فضاهایی که سیگار استعمال می‌شود اجتناب کنند.

وی افزود: همیشه از ورزش کردن در کنار اتوبان‌ها و خیابان‌های شلوغ (حتی در روزهای با هوای خوب) اجتناب کنید زیرا وسائط نقلیه در اتوبان‌های شلوغ مقدار زیادی آلاینده‌ها را در فاصله ۵۰۰ متری اتوبان منتشر می‌کنند.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر آلودگی هوا هستند؟  

شاهسونی درباره افرادی که بیشتر در معرض خطر آلودگی هوا هستند، توضیح داد: کودکان، سالمندان، زنان باردار، افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای، افراد مبتلا به آسم، افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی، افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن انسداد ریوی (COPD)، افراد مبتلا به بیماری دیابت، افراد مبتلا به سرطان، افراد مبتلا به کووید-۱۹، افراد چاق، ساکنین در کنار اتوبان‌های پرترافیک، ورزشکاران و افراد سیگاری بیشتر تحت تاثیر آلودگی هوا قرار می‌گیرند.

علائم اصلی تاثیر آلودگی هوا بر بدن

وی درخصوص علائم مواجهه با آلودگی هوا، بیان کرد: سوزش چشم، تحریک ریه و گلو، افزایش تولید خلط در بینی و گلو، سرفه، مشکل در تنفس از علائم مواجهه با آلودگی هوا است. اگر بیماری قلبی دارید، استنشاق ذرات می‌تواند باعث مشکلات جدی مانند حمله قلبی شود. علائم در بیماران قلبی شامل درد یا سفتی قفسه سینه، ضربان قلب سریع، احساس تنگی نفس، افزایش فشار خون و خسته تر از حد معمول بودن است. اگر هر یک از این علائم را دارید، با پزشک خود تماس بگیرید و اگر علائم بدتر شد یا بیشتر از حد معمول طول کشید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید و یا با اورژانس با شماره ۱۱۵ تماس بگیرید.

روزهای آلوده در خانه بمانید؛ این بهترین راهکار است

او تاکید کرد: در شرایط آلودگی هوا برای افرادی که ضرورتی برای خروج از منزل ندارند، ماندن در خانه بهترین راهکار جهت جلوگیری از عوارض مخرب آلودگی هوا است. لازم است درب و پنجره ها را ببندید و در صورت داشتن تهویه مطبوع آن را در حالت باز چرخش(re-circulate) قراردهید. از طرفی می‌بایست خانه را مرطوب نگاه دارید و از کشیدن سیگار اجتناب کنید. از آنجا که آلودگی هوا سبب تحریک ناحیه فوقانی سیستم تنفسی و ایجاد سرفه نیز می‌شود بهتر است به طور مرتب آب بنوشید و از خشک شدن گلو جلوگیری کنید و در صورت امکان رطوبت خانه را با استفاده از دستگاه‌های بخور متناسب کنید. در این شرایط کشیدن سیگار و استفاده از وسایل گرمایشی مثل شومینه سبب کاهش کیفیت هوا در منزل می‌شوند. استفاده از گل و گیاهان آپارتمانی و استفاده از دستگاه‌های تصفیه کننده هوا مجهز به فیلتر هپا (حتماً قبل از خرید مزایا و معایب آن را بررسی کنید) می‌تواند در بهبود کیفیت هوای داخل خانه موثر باشد.

او با تاکید بر لزوم محدود کرد ورزش و فعالیت بدنی در فضای باز، بیان کرد: اساس ورزش کردن حفظ تندرستی و سلامت جسم است اما در روزهای آلوده این موضوع شکل دیگری به خود می‌گیرد. ورزش کردن در فضای باز به خصوص فعالیت‌های سنگین و طولانی مدت مثل دویدن و دوچرخه سواری که سبب افزایش میزان تعداد تنفس می‌شود سبب افزایش ریسک خطر سلامتی می‌شوند. در روزهای آلوده ضروری است نرمش و ورزش را در منزل یا باشگاه‌های ورزشی مسقف دارای سیستم تهویه انجام دهید و مدت زمان فعالیت‌های ورزشی را کاهش دهید.

کدام ماسک‌ها برای روزهای آلوده مناسب است؟  

او استفاده از ماسک مناسب آلودگی هوا را راهکاری مناسب خواند و ادامه داد: بعد از شیوع بیماری کووید-۱۹ استفاده از ماسک تقریبا به یک امر ضروری تبدیل شد. این موضوع در مورد آلودگی هوا حتی بیشتر از دوران همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ دارای اهمیت است با این تفاوت که ماسک‌های جراحی و یا سه لایه معمولی در آلودگی هوا تاثیر کمتری دارند. ماسک‌های مناسب در این شرایط شامل انواع ماسک   N۹۵(NIOSH-۴۲CFR۸۴)،   KN۹۵(GB۲۶۲۶-۲۰۰۶) و  FFP۲(EN ۱۴۹-۲۰۰۱) هستند که می‌توانند با استفاده از استانداردهای شناخته شده بین المللی تا ۹۵ درصد ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون را فیلتر کنند. لازم به ذکر است این ماسک‌ها در دو نوع بدون دریچه (سوپاپ) و دریچه دار تولید می‌شوند. افرادی که مشکوک به بیماری کووید-۱۹ هستند حتما از نوع بدون دریچه آن استفاده کنند و افراد دارای بیماری های قلبی و تنفسی و زنان باردار قبل از استفاده از این ماسک‌ها با پزشک خود مشورت کنند.

وی با اشاره به اینکه خود افراد هم باید تا حد ممکن از آلوده کردن بیشتر هوا پرهیز کنند، گفت: در روزهایی که هوا آلوده است کمتر از خودرو شخصی استفاده کنیم و ضمن رعایت فاصله گذاری اجتماعی استفاده از حمل و نقل عمومی را در اولویت قراردهیم. سوزاندن زباله و شاخ و برگ درختان، نقاشی در و دیوار با استفاده از اسپری و انجام فعالیت‌هایی که به هر شکلی تولید گرد و غبار می‌کنند را در این روزها محدود کنیم. استفاده از خدمات الکترونیک به منظور انجام امور بانکی و کاهش خریدهای روزمره نیز می‌تواند نقش بسیار مهمی در این موضوع داشته باشد.

مدیریت مصرف سوخت خانگی سبب کاهش مصرف سوخت سنگین نیروگاه‌ها

وی با اشاره اینکه در فصول سرد سال مصرف سوخت در بخش خانگی افزایش می‌یابد، تصریح کرد: این امر سبب می‌شود تا صنایع و نیروگاه‌ها به منظور جلوگیری از توقف در تولید، به مصرف سوخت‌هایی با کیفیت کمتر از جمله مازوت روی آورند. مدیریت مصرف انرژی در منزل ضمن کاهش هزینه‌ها سبب می‌شود که استفاده از این نوع سوخت‌ها به کمترین مقدار برسد. استفاده از لامپ‌های کم مصرف، ترموستات‌های اتوماتیک یا هوشمند و تنظیم درجه حرارت منزل روی ۲۱ الی ۲۴ درجه سلسیوس، پوشیدن لباس مناسب با فصل، عایق کاری مناسب منزل و اخذ گواهی استاندارد موتورخانه می‌تواند به این امر کمک شایانی کند.

سکته‌های مغزی و قلبی مهم‌ترین دلایل مرگ ناشی از آلودگی هوا

شاهسونی با تاکید بر لزوم مراقبت از سالمندان و افراد حساس به آلودگی هوا، اظهار کرد: طی تحقیقات صورت گرفته آلودگی هوا سبب تشدید شیوع و عوارض برخی بیماری‌ها می‌شود، بنابراین در روزهایی که هوا در شرایط ناسالم است از احوال دوستان، همسایگان و خویشاوندان سالمند دارای بیماری‌های قلبی و تنفسی آگاه باشیم. با توجه به اینکه سکته قلبی و مغزی از مهمترین عوارض و دلایل مرگ ناشی از آلودگی هوا است اقدام به موقع در این شرایط می‌تواند سبب نجات زندگی این گروه حساس شود. مراقب باشید کسانی که دارای آسم هستند حتما اسپری‌های مخصوص خود را همراه داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه آلودگی هوا همه ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ادامه داد: اگر به آلودگی هوا توجه نکنیم تاثیرات جدی‌تری بر سلامت ما خواهد داشت. با تنفس هوای آلوده محکوم به زندگی با بیماری و مرگ زودرس هستیم. از سوی دیگر کیفیت هوایی که تنفس می‌کنیم به سبک زندگی و انتخاب‌هایی که هر روز انجام  می‌دهیم بستگی دارد؛ بنابراین درباره اینکه آلودگی هوا چگونه بر ما تأثیر می‌گذارد و اینکه چگونه می‌توانیم در شغل، مدرسه و خانواده برای بهتر نفس کشیدن خود و دیگران و جلوگیری از آلودگی هوا موثر باشیم باید به یکدیگر کمک کنیم.

از خودروها و موتورسیکلت‌های فاقد معاینه فنی استفاده نکنید

او استفاده از خودروها و موتورسیکلت‌هایی که دارای معاینه فنی استاندارد نیستند را عامل دیگری برای آلودگی هوا معرفی کرد و گفت: تردد را در ساعات شلوغ کاهش داده و از نزدیک شدن به کلیه وسائط نقلیه دودزا (اعم از خودروهای سواری، موتورسیکلت،   اتوبوس، مینی‌بوس و کامیون‌ها) اجتناب کنید. در زمان ترافیک سنگین شیشه خودرو را بالا آورده و سیستم تهویه خودرو را در حالت بازچرخش داخلی قرار دهید. از روشن نگهداشتن طولانی مدت خودرو در فضاهای بسته مانند پارکینگ خودداری کنید. در زمان توقف طولانی مدت خودرو مانند پشت چراغ قرمز خودرو را خاموش کرده و از روشن نگهداشتن خودرو در حالت کار در حالت درجا اجتناب کنید. از تنظیم صحیح موتور خودرو خود اطمینان یافته و به صورت دوره‌ای (سالیانه خودروهای شخصی و شش ماه خودروهای عمومی) به مراکز معاینه فنی مراجعه کنید. در هنگام خرید خودرو، خودرو باید دارای برگه معاینه فنی معتبر باشد. استفاده از وسایل نقلیه فاقد معاینه فنی و دودزا بخصوص موتورسیکلت‌های دو زمانه خودداری کنید.

نقش تغذیه در کاهش عوارض ناشی از آلودگی هوا

وی در خاتمه با بیان اینکه مصرف بیشتر سبزیجات و میوه‌جات می‌توانند به حفظ سلامتی شما در برابر آلودگی هوا کمک کند، گفت: آﻻﯾﻨﺪه‌ﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻮا ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﻠﻮل‌های ﺑﺪن ﻋﻮارض ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﯽ را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽﮔﺬارد. ﺳﯿﺴﺘﻢ دﻓﺎﻋﯽ ﺑﺪن، در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی ﺳﻠﻮل‌ها را از ﮐﻠﯿﻪ آﺳﯿﺐ‌های ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﯽ‌کند اﻣﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺮب ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﺜﻞ آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﺎی هوا ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺪن ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺒﺎرزه کند و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺳﻠﻮل‌های ﺑﺪن ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺨﺮب‌هایی ﻧﻈﯿﺮ رادیکال‌ﻫﺎی آزاد تخریب ﻣﯽﺷﻮد. در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﺘﯽ اﮐﺴﯿﺪان‌ﻫﺎ ﻣﻮﻟﮑﻮل‌ﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﻠﻮی ﻋﻤﻞ رادﯾﮑﺎل‌ﻫﺎی آزاد را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺳﻠﻮل‌ﻫﺎی ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺪن ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﻣﺼﺮف ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﺘﯽ اﮐﺴﯿﺪان‌ﻫﺎ زمینه‌ای را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪن ﺑﻪ راﺣﺘﯽ رادﯾﮑﺎل‌ﻫﺎی آزاد ﻣﻀﺮ را از ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮد؛ بنابراین غذاهای حاوی آنتی اکسیدان می‌توانند از بدن شما در برابر آسیب‌هایی که در اثر رادیکال‌های آزادی که بوسیله آلودگی هوا ایجاد می‌شود، محافظت کند. همچنین مواد غذایی حاوی ویتامین C، ویتامین E مانند میوه‌جات و سبزیجات تازه، مرکبات، انار، روغن‌های خوراکی، ماهی، گوجه فرنگی، کلم بروکلی، فلفل سبز، هویج، گوشت قرمز، سیر، فندق، بادام و … می‌توانند به حفاظت از بدن شما در برابر عوارض ناشی از آلودگی هوا کمک کند.