کتاب «رستنیها و پدیدههای نباتی در تاریخ طبری» نوشته دکتر محمدحسن ابریشمی که از سوی انتشارات مرکز نشر دانشگاهی منتشر شده بود، به چاپ دوم رسید. این کتاب مورد توجه برخی بزرگان، پژوهشگران و علاقهمندان به تاریخ و فرهنگ فلاحت ایران و اسلام قرار گرفت و شایسته تقدیر سال معرفی شد.


کتاب «رستنیها و پدیدههای نباتی در تاریخ طبری» نوشته دکتر محمدحسن ابریشمی که از سوی انتشارات مرکز نشر دانشگاهی منتشر شده بود، به چاپ دوم رسید. این کتاب مورد توجه برخی بزرگان، پژوهشگران و علاقهمندان به تاریخ و فرهنگ فلاحت ایران و اسلام قرار گرفت و شایسته تقدیر سال معرفی شد.
کتاب، پژوهشی ژرف در باب این رستنیها در «تاریخ طبری» است که با همان ترتیب حوادث تاریخی و شرح وقایع مربوط تدوین شده است. در این کتاب ۷۷۷صفحهای، علاوهبر «تاریخ طبری»، به فراوانی از کتاب «تاریخنامه طبری» (منسوب به ابوعلی بلعمی)، ترجمه تفسیر طبری (متعلق به قرن چهارم) و دیگر منابع تاریخی و متون کهن بهره گرفته شده است. طبری مفسر و مورخ نامدار، در تاریخ مشهورش حوادث عمده جهان را از آغاز آفرینش تا سال ۳۰۲ق در ۱۵ جلد آورده و ضمن شرح وقایع، از درختان و گیاهان بسیاری نام برده و گاه به معرفی یا ذکر اوصافی از آنها پرداخته است. اطلاعات ارزنده طبری که بیانگر دقت و کنجکاوی اوست، از نظر اقلیمی و جغرافیایی و تاریخی و فرهنگی، مخصوصا مباحثی از تاریخ کشاورزی همچون منشأ و پیشینه برخی از رستنیها و کشتنیها و جابهجایی آنها دارای اهمیت بسیار است. نویسنده کتاب در نوشتهها و مقالات پژوهشی خود، از مطالب تاریخی طبری و نیز تفسیر طبری و تاریخ بلعمی و تاریخنامه طبری بهرهها گرفته و در تألیف این کتاب با مطالعه تاریخ طبری به نقل و گاه نقد و تحلیل برخی از وقایع پرداخته است که در خلال آنها از رستنیها یا پدیدههای نباتی مورد بحث سخن به میان آمده است. در آغاز این کتاب، بهجای مقدمه اظهارنظرهای برخی استادان آمده است.
پروفسور «ویلم فلور»، نویسنده، جامعهشناس، کارشناس انرژی و پژوهنده و ایرانشناس هلندی که بیش از ۲۶۰ مقاله و کتاب در زمینه تاریخ اجتماعی-اقتصادی ایران و خلیج فارس نوشته است، در یادداشتی درباره این کتاب نوشته است: «با توجه به اهمیت گیاهان در فرهنگ و تاریخ ایران، آثار علمی دکتر محمدحسن ابریشمی در این زمینه بینظیر است. کار بزرگ او در مورد نقش زعفران در شعر و نثر فارسی در طول قرنها، اثری معیار در این زمینه است و دههها خواهد بود.
کتاب اخیر ایشان با عنوان «رستنیها و پدیدههای نباتی در تاریخ» طبری اثر بینظیر دیگری است که دانش بسیار ایشان را نهتنها در مورد گیاهان، بلکه در مورد تاریخی و زبانشناسی را نشان میدهد. این کتاب نهتنها یک دایرهالمعارف گیاهانی است که در آثار طبری ذکر شدهاند، بلکه یک معدن اطلاعات است که به نسلهای حاضر و آینده محققان هم یک الگوی علمی ارائه میدهد و هم گنجینهای از بینش اندیشمندان و اطلاعات دانشنامهای برای آنان فراهم میکند. برای دکتر ابریشمی آرزوی عمر طولانی دارم تا بتواند اثر دیگری به وجود آورد. این کتاب را بخوانید، لذت ببرید و از آن برای یادگیری بهرهمند شوید». سیدعبدالله انوار، از پیشکسوتان معاصر نسخهشناسی در ایران، نسخهپژوه، فهرستنویس، ریاضیدان و صاحب آثار متعدد، درباره این کتاب نوشته است: «بحث مستوفای نویسنده درباره حیات طبری و سفرها و سختیها و فرصتهای علمی طبری خواننده را به زندگی این دانشمند ایرانی آشنا میکند. ایکاش این نوع تاریخپژوهی در ایران رسم شود، چه تبیین حقایق تاریخی نقش بزرگی در پیشرفت جامعهشناسی و مردمشناسی و حتی علم سیاست دارد. باید آن را خواند و به تألیف ایشان احسنت گفت. بهخصوص کار سترگ نمایههای این مجموعه است که خود به وجهی دایرهالمعارفگونهای است و چنین نمایهنویسی در کتابهای پارسی بیسابقه و بینظیر است».
خانم میرحیدر، دکترای جغرافیایی سیاسی و از دیگر ستایشگران این اثر مینویسد: «استاد ابریشمی در این کتاب موفق شده با مطالعه تاریخ طبری، به نقل و گاه نقد و تحلیل وقایع تاریخی در دو برهه زمانی «از آغاز تا اسلام» و «بعد از اسلام تا پایان سال ۳۰۲ هجری» بپردازد و در خلال آن رستنیها و پدیدههای نباتی مندرج در این کتاب را بیرون کشیده، با تحقیق و بررسی شرحی درباره هریک از آنها بنویسد.
با این کار درواقع هم تاریخ طبری را روایت میکند و هم به گیاهان و جغرافیای رستنیها در این دوران توجه کرده است. از مزایای این کتاب، تهیه نمایههاست که کار را برای پژوهشگران در رشتههای مختلف تاریخ، کشاورزی، گیاهشناسی و جغرافیا آسان کرده است. این کتاب را میتوان یک دایرهالمعارف گیاهی تاریخی به حساب آورد».
محمدتقی راشدمحصل، دکترای فرهنگ و زبانهای باستانی و عضو سابق هیئتعلمی فرهنگستان زبان ایران در سالهای ۱۳۵۱-۱۳۶۰، خطاب به نویسنده کتاب آورده است: «شما راه درست تحقیق را پیمودهاید و قدرت استدلال و نگرش جامعی دارید که لازمه کار پژوهش است. در تحلیل مسائل زبانی و استنتاج مطالب واقعبین هستید، در اظهارنظرها تواضع علمی را رعایت میکنید و این شرط نخست هر پژوهش است. به تحولات تاریخی واژهها در ساختار معنا توجه میکنید و تصرف نسخهنویسان و بدخواهان رونویسگران را به کمک دریافت خردمندانه و البته با توجه به متنهای کهن و گویشهای محلی و جنوبی تبیین و تفسیر میکنید. کار سترگی که در پیش گرفتهاید با صبر و حوصله و عشق ادامه دهید».