«قنات‌های ایران» در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد
پرونده زنجیره ای یازده قنات ایرانی به عنوان بیستمین میراث فرهنگی ایران در چهلمین اجلاس میراث جهانی یونسکو استانبول در حال برگزاری است به ثبت جهانی رسید.
محمد حسن طالبیان با اعلام این خبر گفت: این اثر بر اساس دو معیاراز ۶ معیار فرهنگی کمیته میراث جهانی شامل گواهی بی‌همتا یا دست‌کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی و نمونه‌ای برجسته در معماری یا تکنولوژی که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.
به گزارش میراث آریا به گفته وی پرونده قنات ایرانی یکی از قوی ترین پرونده‌های نشست است که مورد توجه اکثریت اعضاء حاضر در نشست قرار گرفت.
پرونده ۱۱ قنات ایرانی با داشتن تکنولوژی متفاوت و با قدمت بیش از ۲۵۰۰تا ۲۰۰سال در ۶ استان،خراسان رضوی،خراسان جنوبی، یزد، کرمان، مرکزی و اصفهان در قالب پرونده قنات ایران درحالی به یونسکو جهت ثبت جهانی ارائه شد که روز جمعه بررسی و تایید کارشناسان یونسکو این پرونده ثبت و در فهرست آثار جهانی قرار گرفت.
سمسار یزدی درباره ویژگی‌های اصلی انتخاب این ۱۱ قنات برای ثبت در فهرست جهانی نیز گفت: این ویژگی‌ها شامل فناوری‌های مرتبط با احداث برخی از قنات‌ها با در نظر گرفتن ویژگی‌های منحصر به فرد آنها، مانند عمیق ترین، طولانی ترین، یا قدیمی ترین قنات ایران بود.
عمیق‌ترین قنات ایران، قنات قصبه گناباد است که مادر چاه آن ۳۵۰متر عمق دارد و حتی زلزله‌های بزرگ نیز تاکنون به آن آسیبی نرسانده است.
طولانی‌ترین قنات ایران قنات زارچ یزد با طول ۱۰۰ کیلومتر و تعداد چاه‌های آن ۲۱۱۵حلقه است.
پرآب‌ترین قنات ایران، قنات اکبرآباد فسا در استان فارس است. قنات‌های تهران و ری که دشت ورامین را آبیاری می‌کردند تا ۳۰ سال قبل جزو پرآب‌ترین قنات‌های دنیا بودند ولی در ۲۰ سال گذشته به دلیل تخریب مادر چاه‌ها و عدم لایروبی از رونق افتاده‌اند.
عجیب‌ترین قنات ایران قنات دوطبقه مون اردستان است که حدود ۸۰۰ سال پیش احداث شده است. این قنات چاه‌های مشترک ولی مادر چاه‌ها و مظهر متفاوت دارد.
قنات‌های زارچ و حسن آباد مهریز در استان یزد، قنات ابراهیم آباد اراک در استان مرکزی، قصبه گناباد و بلده فردوس در خراسان، دو قنات در میمه و وزوان در استان اصفهان، قنات دوطبقه اردستان، جوپار، اکبر آباد و قاسم آباد بروات در استان کرمان ازدیگر قنات‌های این پرونده است که درقالب پرونده قنات ایرانی به ثبت جهانی رسید. ویژگی‌های برخی از این قنات‌ها، به این شرح است:
قنات زارچ با ۸۰ کیلومتر طول، عنوان طولانی‌ترین قنات را دارد. قدمت قنات زارچ را مربوط به ۲ تا ۳ هزار سال پیش و دوران پیش از اسلام و دوره ساسانی می دانند. قنات حسن آباد مشیر مهریز یکی دیگر از قنات‌های استان یزد است که برای ثبت جهانی مدنظر قرار گرفته است. تاریخچه این قنات هفتصد ساله به دوره میانی اسلامی یعنی قرن هشتم بر می گردد و در فهرست آثار ملی کشور نیز ثبت شده است.
خراسان
خراسان با داشتن ۶ هزار و ۱۹۷ رشته قنات جزو ۲ استان نخست کشور در تعداد قنات‌ها است. برخی از قنات‌های خراسان جنوبی ۲ هزار و ۵۰۰ سال قدمت دارد. قنات بلده فردوس در خراسان از دوره ساسانی است که بخش‌های عمده ای از زمین‌های کشاورزی نزدیک شهر فردوس را آبیاری می کند. این قنات دربرگیرنده ۱۶ قنات، ۲ چشمه و مقداری آب‌های سرگردان است.
اصفهان
قنات وزوان در شهر وزوان، قنات مزدآباد در شهر میمه و قنات مون در شهرستان اردستان برای بررسی و ثبت جهانی به یونسکو ارسال شده است. قنات مون تنها قنات ۲طبقه جهان است. این قنات با شماره ۹۰۲۳ در سال ۸۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که در هر طبقه آن آبی مستقل جریان دارد به گونه ای که آب هیچ یک به دیگری نفوذ نمی کند، این قنات ۸۰۰ سال پیش احداث شده است. درباره قنات‌های وزوان و مزدآباد میمه هم گفته می شود وجود سدهای زیرزمینی در این ۲ قنات باعث شد آنها به این فهرست راه پیدا کنند.
کرمان
در استان کرمان بیش از ۵۰قنات با طولی حدود ۱۵کیلومتر وجود دارد. به گفته سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان ۳قنات تاریخی کرمان آماده ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو هستند. پرونده قنات جوپار کرمان و ۲ قنات اکبرآباد و قاسم آباد بروات که بیش از یک سده از عمر آنها می گذرد نیز به یونسکو ارسال شده است. قنات گوهر ریز جوپار قدمتی ۷۵۰ساله از دوران صفویه دارد و درمجموع با ۳ هزار و ۵۵۶ متر طول با ۱۲۹ حلقه چاه و در ۶ رشته با دبی آب ۶۰ لیتر در ثانیه حدود ۳۳۰ هکتار اراضی باغ شهر جوپار را آبیاری می‌کند .
پیام تبریک سلطانی فر برای ثبت جهانی پرونده قنات ایرانی
در پی این خبر، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ثبت جهانی پرونده قنات ایرانی را تبریک گفت.مسعود سلطانی فر معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در پیامی، ثبت جهانی پرونده ۱۱ قنات ایرانی در فهرست میراث جهانی را تبریک گفت.
