گفتگو با استاد ابریشمی تلاش پیگیر

آقای دکتر عیسی کلانتری، وزیر وقت کشاورزی در سال ۱۳۷۵ ضمن تشکر و تمجید از زحمات و پشتکار استاد ابریشمی نوشته است: «جایگاه کتاب پسته ایران در میان کتاب‌های علمی، تخصصی کشورمان خالی بود».
دکتر ابر هارد کروگر، استاد دانشگاه مونیخ، ضمن شرح عالمانه به تمجید از کارهای پژوهشی ابریشمی پرداخته و از جمله نوشته است: «در بین کتاب‌های فارسی کتابخانه ما البته منوگرافی موسوم به پسته‌نامه اثر مؤلف لایق و معتبر آقای محمدحسن ابریشمی که در سال ۱۳۷۱ منتشر شده است موجود است.
می‌بینیم که آقای ابریشمی با تلاشی پیگیر، با بسط و گسترش مضمون تحقیقات خود را ادامه داده که نتیجه آن کتاب ارزشمند پسته ایران است. در قسمت اول این اثر بعد تاریخی محصول بررسی شده و در قسمت دوم کتاب، که صفحات زیادی را به خود اختصاص داده، کشت و زرع پسته و مسائل اقتصادی آن در ایران و جهان امروز مطرح شده است. البته یادآور می‌شویم که انستیتو دانشگاهی ما آقای ابریشمی را از اعضای برجسته جمعیت محققین جهانی به شمار می‌آورد. از این گذشته دانشگاه‌ ما نهایت تشکر را از مرکز نشر دانشگاهی ایران برای چاپ اول این کتاب به عمل می‌آورد».
برخی از فرهیختگان و صاحبنظران در نقد و تحلیل‌های خود درباره کتاب‌های زعفران و پسته از پژوهش‌های آقای ابریشمی، چون آقای مهندس محمدعلی طهماسبی (معاون وزارت جهاد کشاورزی) با امعان نظر در این آثار یادآور شده است: «در همه مناطق زعفران خیز قدیم و نیز پسته‌کاری کهن که ابریشمی در تألیفات خود معرفی کرده، کشت و کار مجدد انجام گرفته که نتایج آن توفیق‌آمیز است».
استاد ابریشمی می‌گوید: در سال ۱۳۶۵ به درخواست و اصرار خودم از بانک بازنشسته شدم تا بیشتر بتوانم به پژوهش در باب تاریخ کشاورزی بپردازم. با این همه همکاری خود را با بانک رها نکرده و با عضویت افتخاری در شورای نویسندگان، به نوشتن مقاله در مجله بانک ادامه داده و ده‌ها مقاله با موضوعات مختلف و سرمقاله‌های نوروزی و غیر آن را ارائه داده‌ام. حاصل سال‌ها مطالعات و پژوهش‌های مخلص درباره مبدأ و پیشینه پیدایی «کرم پیله» و استحصال «ابریشم» طی مقاله‌ای در فصلنامه تحقیقات تاریخی (شماره ۴ و ۵، بهار و تابستان ۱۳۶۹) به چاپ رسید و تلخیصی از آن خطابه این‌جانب در «سمینار بین‌المللی کوشانیان و راه ابریشم» کابل (۲۸ ـ ۲۹ ماه عقرب ر آبان ۱۳۶۹) بود، که در آن با ارائه شواهد و مستندات فراوان، منشأ ایرانی کشف «کرم پیله» و چگونگی استحصال «ابریشم» ثابت شده است، از آن تاریخ تا امروز پژوهش در باب «ابریشم ایران» را ادامه داده که حاصل آن در حال آماده شدن برای چاپ است.
در شهریور ۱۳۷۱ کتاب پسته‌نامه پژوهشی پیرامون پسته در فرهنگ ایرانی و ادب فارسی را به انجام رساندم که دست‌نویس آن توسط اداره بررسی‌های اقتصادی بانک کشاورزی در تیراژ ۳۰۰۰ نسخه منتشر شد.
استاد محمد حسن ابریشمی، در سال ۱۳۷۴ کتاب زعفران ایرانرشناخت تاریخی و فرهنگی و کشاورزی را در ۸۴۰ صفحه تألیف می‌کند که از جانب شادروان استاد دکتر عبدالحسین زرین‌کوب؛ به جای «یک رساله دکترا در ادبیات فارسی» پذیرفته شد؛ متن آن در پیشگفتار همان کتاب (انتشارات آستان قدس، ۱۳۷۶) به چاپ رسیده است. داوری استاد زرین‌کوب، به این اثر پژوهشی اعتبار ویژه‌ای می‌بخشد. به خصوص که آثار ابریشمی نتیجه عشق به تحقیق و علاقه به تتبع در باب آب و خاک و رستنی‌های این سرزمین است.
در سال ۱۳۸۲، تاریخچه بانک کشاورزی ایران را به مناسبت هفتادمین سال بانک کشاورزی نوشته که در کتاب هفتاد سال تلاش بانک کشاورزی (صفحه ۵۵ـ ۹۸) به چاپ رسیده است. در پی آن به پژوهش‌های خود درباره زعفران ادامه داده که حاصل آن در کتاب زعفران از دیرباز تا امروز در ۸۹۰ صفحه توسط انتشارات امیرکبیر در سال ۱۳۸۳ منتشر شده و جایزه جشنواره فردوسی دانشگاه مشهد را از آن خود کرده، و اکنون چاپ دوم آن منتشر شده است.
استاد ابریشمی، افزون بر تالیفات مستقل بیش از یکصد و بیست مقاله پژوهشی در مجلات علمی و مجله بانک کشاورزی منتشر کرده که حاصل عمری کوشش‌های مستمر مطالعاتی اوست؛ ابریشمی درباره حاصل مطالعات و تلاش‌هایش در تحقیق و تألیف آثار خود می‌گوید: خدا را شکر: مقدار کوشش‌های مخلص در این راه به هر میزانی که بوده، اندازه درجات پاداش‌های معنوی دریافتی‌ام، از دانشمندان بزرگ و برخی شخصیت‌ها، در قبال تلاش‌های پژوهشی چنان ارزنده و چشمگیر است که خود را لایق آن نمی‌دانم. از باب نمونه در سال ۱۳۶۵ با مطالعه کتاب «ایران از آغاز تا اسلام» از آثار ممتاز پروفسور گیرشمن(ایران‌شناسی نامدار فرانسوی) دریافتم که اظهارنظر ایشان،‌درباره وجه تسمیه شهر سقز در کردستان، مبنی بر آن که: «شهر سقز نام خود را از سکاها[قومی ایرانی معاصر هخامنشیان] دارد» اشتباه است.
در پی آن با مطالعه و تحقیقات بیشتر درباره ریشه و اصل واژه «سقز» و نیز مسافرت به شهرهای بانه و سقز، مقاله‌ای مستند (مبتنی بر مآخذ و شواهد فراوان) با عنوان «خاستگاه نام سقز… نقدی بر نظرهای گیرشمن» تألیف کردم که در مجله باستان‌شناسی و تاریخ (سال سوم، شماره ۲، بهار و تابستان ۱۳۸۶، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ص ۱۵ ـ ۲۸) منتشر شد. این مقاله مورد توجه صاحبنظران و دانشمندان قرار گرفت. مرحوم احمد حب علی موجانی، سردبیر مجله باستان‌شناسی می‌گفت: برای خیلی‌ها باورنکردنی است که ابریشمی بتواند با استدلال‌های مستند نظرات دانشمند بزرگی چون پروفسور گیرشمن را نقد و تحلیل و با فروتنی رد کند.