آیت‌الله محقق داماد: شایگان، همواره در برابر حقیقت سر تعظیم فرود می‌آورد
مراسم شب داریوش شایگان به همت مجله بخارا و دائره المعارف بزرگ اسلامی در مرکز همایش های رایزن دائره المعارف بزرگ اسلامی با حضور افراد شاخص و برجسته فرهنگ، هنر و فلسفه و اعضای خانواده آن مرحوم برگزار شد.
به گزارش مهر، در ابتدای این مراسم سید محمد کاظم بجنوردی، گفت: شایگان از پنجره ایران به جهان می نگریست و فکر می کرد. او نگران هویت و مسائل بین المللی بود. با فرهنگ غرب و شرق آشنا بود و تلاش می کرد مشترکات این دو را شناسایی کند. او روشنفکری بود که سطح روشنفکری ایران را بالا برده بود. او سال ها عضو شورای عالی علمی دائره المعارف بزرگ اسلامی بود.
پس از بجنوردی، آیت الله سید مصطفی محقق داماد گفت: از مهربانی شایگان در مراسم تشییع او گفتم، اکنون از تواضع او می گویم. ما سه گونه تواضع داریم؛ تواضع در برابر خدا که به عبادت منجر می شود.تواضع در برابر دیگران همان خصیصه ای که شایگان داشت و هیچ وقت خود را بر دیگران برتر نمی‌دید و همه را به صورت واقعی احترام می گذاشت نه از روی ریا و ظاهرسازی. سومین نوع تواضع هم تواضع در برابر حق و حقیقت است.شایگان همیشه در مقابل حقیقت سر تعظیم فرود می آورد و در گفتگوها تصدیق طرف مقابل می‌کرد ؛ویژگی که امروز خیلی کم است.برای او انسان از آن جهت که انسان است محترم است، من برای او رضوان واسعه حق متعال را طلب می کنم.
پس از محقق داماد، دکتر فتح الله مجتبایی عضو شورای عالی علمی دایره‌المعارف بزرگ اسلامی گفت: دیر زیستن نعمت خداست اما تلخی های خودش را هم دارد چون باید داغ دوستان بیشتری را دید. من در طی این سال‌ها دردهای بسیاری کشیدم. درباره ویژگی های اخلاقی شایگان از دوجهت می‌توان صحبت کرد؛ متاسفانه امروزه غالب کسانی که ساحت علمی بالایی دارند ، بیماری خودبزرگ‌بینی دارند. اما شایگان اینگونه نبود و فروتنی علمی داشت. دوست داشتن آب و خاک از ویژگی های دیگر او بود. شایگان می توانست در بهترین دانشگاه های اروپا باشد اما ترجیح داد در ایران بماند. کارهای علمی تقابل و تعارض غرب و شرق و ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی را خیلی خوب می شناخت.
دکتر ابراهیمی دینانی نیز در این مراسم گفت: برای شخصیت شایگان همین بس که تا به حال مجلسی با کیفیت این مجلس ندیده بودم. ویژگی انسان و وجه تمایز او با سایر موجودات این است که صاحب نظر و صاحبدل است. مرحوم شایگان دارای این دو خصلت در حد اعلی بود.
در ادامه این مراسم، ژاله آموزگار متنی را که درباره شایگان نوشته بود قرائت کرد. وی دربخشی از متن آورده بود: یارشاطر در جایی مرگ را سایه پوش خطا می داند اما این عبارت درباره شایگان صدق نمی کند چون ویژگی های خوب او آنقدر زیاد است که احتیاجی به سایه برای پوشاندن ندارد. شایگان مرا یاد بودا می اندازد ؛بودایی با چهره های مختلف؛ شایگان پروست شناس، بودا‌شناس، هنرشناس و … بود .کامران فانی، نویسنده و مترجم سخنران دیگر این مراسم بود. وی سوگنامه ای را قرائت کرد و گفت: انسان هایی هستند که قدرشان را چنان که باید نشناختیم. آثار شایگان جلوه گر دغدغه وجودی اوست. دغدغه او دغدغه سرنوشت انسانی است که میان آسمان و زمین مانده. شایگان با نگاه نو به چاره‌جویی می‌اندیشید. حضور مهرآمیز او از همان نخستین اثر به یادماندنی اش در مخاطب می ماند. همنشینی با او مثل کلاس درس است. در محضر او جایی برای کلی بافی نبود محبتش طبیعی و غریزی و دوستی او با غنیمت بود.
آیدین آغداشلو، نقاش و گرافیست نامدار کشورمان گفت: شایگان بزرگتر من و خیلی های دیگر بود. وقتی درباره آدمی با این بزرگی قرار باشد فکر کنم متوجه هستم که فکر پیوسته نیست بنابراین تکه تکه هایی را به یاد می آورم. داریوش شایگان مرد زیبایی و باوقار بود و وقار خودش را حفظ کرد. همیشه شفقت خاصی داشت. وقتی کنارش بودم از حضورش ملتهب می شدم و از اینکه چنین آدمی حامل چنین باری از معناست شگفت زده می شدم و برایم سوال می شد که چرا بقیه متوجه این نمی شوند. شایگان هر چیزی که در زندگی داشت زیبنده‌اش بود و از آن مراقبت می کرد. امروز جای خالی اش خیلی عمیق است.
حامد فولادوند، مترجم و نویسنده فلسفه گفت: افلاطون گفته است فلسفه تمرینی برای مردن است یعنی در واقع فیلسوفان تمرین می کنند که به مرگ برسند و نمی شود مرگ و زندگی را جدا کرد.
آخرین سخنران این مراسم محمد منصورهاشمی نویسنده و پژوهشگر فلسفه بود. وی گفت: برخلاف همیشه که در ابتدا می گفتم خیلی خوشحالم از اینکه در جمع شما هستم، اما امروز اصلا خوشحال نیستم چون شایگان در میان ما نیست.شایگان اعتبار بین المللی داشت و یکی از جهانی ترین چهره های ارزشمند ایران بود. اگر بپرسید که چرا از نظرمن متفکر مهم معاصر ماست؟ می گویم چون تفکر وطن دارد.آدمی که می خواهد خودش فکر کند باید مساله و دغدغه داشته باشد چون دغدغه به اینجا و اکنون ربط دارد. شایگان حتی اگر به زبان غیرازفارسی هم می نوشت باز راجع به ایران می نوشت.
