ماجرای لوایح در ارتباط با گروه ویژه اقدام مالی و سرنوشت آن در ایران آنقدر عجیب است که بتوان بارها و بارها از ابتدا تا انتهای‌شان را مرور کرد و دست آخر با هزاران پرسش بی‌پاسخ دوباره چشم به ابتدای مسیر دوخت؛ ماجرای لوایحی که دولت دوازدهم تقدیم دهمین دوره مجلس شورای اسلامی کرد، با این امید که بتواند موجبات خروج دائمی ایران را از لیست کشورهای پرخطر برای تجارت و نقل و انتقالات مالی از دید FATF فراهم آورد. نمایندگان مجلس نیز اگر چه بر سر این لوایح اتفاق نظر نداشتند و با اینکه در پی لشکرکشی‌های خیابانی و تهدیدهای تریبونی و پیامکی با شدیدترین فشارهای ممکن مواجه بودند اما پس از کش و قوس فراوان و در فرآیندی چهار ماهه، رای به تصویب الحاق دولت جمهوری اسلامی به کنوانسیون‌های بین‌المللی مقابله با تامین مالی تروریسم و مقابله با جرایم سازمان‌یافته فراملی دادند و بر این اساس، احتمالا گمان نمی‌کردند شورای نگهبان CFT را به آن ایراد بگیرد و آن را خلاف شرع و قانون اساسی تشخیص دهد. ایرادهایی که نمایندگان مجلس چند نوبت برای رفع آن تلاش کردند ولی راه به جایی نبرد تا CFT و پالرمو راهی مجمع تشخیص مصلحت نظام شوند. این دو لایحه اما در شرایطی بی‌نتیجه در مجمع تشخیص به حال خود رها شدند که دست‌کم در روزهای گذشته چند نفر از اعضای این مجمع صراحتا از عدم تصویب این لوایح در مجمع انتقاد کردند.
محمد صدر که یکی از دیپلمات‌های عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است و دیدگاه سیاسی‌اش به اعتدال‌گرایان و تا حدودی اصلاح‌طلبان نزدیک است، ازجمله اقلیت موافق تصویب لوایح در ارتباط با گروه ویژه اقدام مالی در مجمع تشخیص مصلحت نظام بود که در نهایت حرف و نظر کارشناسی‌اش راه به جایی نبرد تا صادق آملی لاریجانی و محسن رضایی، رییس و دبیر این مجمع با همراهی دیگر مخالفان در این مجمع، یک سال پس از ارجاع این لوایح به مجمع، از اعلام نظر درباره آن خودداری کرده و نه‌تنها رای به تصویبش ندادند، که حتی حاضر نشدند رسما این لوایح را رد کنند. اقدامی که البته نتیجه‌اش با اینکه رای منفی می‌دادند، تفاوت نداشت؛ چرا که بر اساس آیین‌نامه داخلی مجمع، عدم اظهارنظر این نهاد پس از یک سال از تاریخ ارجاع لوایح اختلافی، به معنای تایید نظر شورای نگهبان است و این یعنی حضور امروز ایران در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی، در نتیجه سکوت دیروز اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام است.
درد FATF
پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده و انتخابش به عنوان چهل و ششمین رییس‌جمهوری امریکا از یک سو و اظهارات پیشینش مبنی بر بازگشت دوباره امریکا به برجام از سوی دیگر سبب شده تا امروز برخی از رفع دوباره تحریم‌ها و بازگشت تهران و واشنگتن به میز مذاکره بگویند. در این میان اما حضور ایران در لیست سیاه می‌تواند به عنوان مانعی بزرگ بر سر بازگشت ایران به بازار جهانی ظاهر شود؛ موضوعی که صدر نیز در جریان گفت‌وگوی خود با پایگاه خبری انتخاب، آن را تایید کرده و گفته است: «متاسفانه این بحث کاملا درست است و باید گفت که اگر تمام تحریم‌ها نیز برداشته شود و درصورتی که FATF حل نشده باشد، همچنان روابط تجاری و بانکی دچار مشکل است و باید دوستان در راس مجمع به این مساله توجه جدی داشته باشند.» نکته قابل توجه آنکه برای خروج دوباره ایران از لیست سیاه FATF و تصویب لوایح در ارتباط با آن در ایران، یا دولت مجددا باید لوایحی را تقدیم مجلسی تمام اصولگرا کند و تصویب آنان را بگیرد یا اینکه بر اساس اظهارات مجید انصاری، عضو اصلاح‌طلب مجمع تشخیص، رهبری وارد این بحث شده و به مجمع به منظور بررسی مجدد لوایح CFT و پالرمو دستور بدهد که البته با توجه به شرایط امروز ایران، عملا امکان هیچ یک از این روش‌ها وجود ندارد و بر اساس اظهارات کارشناسان، دولتمردان کنار تحریم‌ها، با تحریمی از درون مواجه شده‌اند.
احتمال مذاکره
با این حال مواجهه ایران با خودتحریمی مجمع تشخیص در شرایطی است که تهران و واشنگتن دوباره به میز مذاکره برگردند و شدیدترین تحریم‌های اقتصادی تاریخ وضع شده علیه ایران لغو شوند. موضوعی که صدر چندان آن را دور از دسترس نمی‌داند و درباره احتمال مذاکره ایران با امریکای بایدن گفته است: «فکر می‌کنم که در بحث مذاکره همان طوری که در دوران برجام شاهد بودیم، طرفین در باب این موضوع ممکن است، مذاکره کنند.» او همچنین درباره احتمال مذاکره ایران و امریکا درباره موضوعاتی فراتر از برجام و برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی گفته است: «اگر روند مذاکرات برای برجام به خوبی پیش برود و طرفین نسبت به هم رفتار متقابل و منصفانه داشته باشند، این اتفاق می‌تواند زمینه‌ساز مذاکرات در باب موضوعات دیگر در آینده شود ولی همه چیز به مساله مذاکرات برجام و اجرای برجام وابسته است.» این عضو مجمع تشخیص گفته است: «آقای بایدن در ایام انتخابات مواضع مشخصی در قبال برجام گرفت و گفت که به برجام برمی‌گردد اگر ایران هم خواهان اجرا و احیای دوباره برجام باشد و لذا این احتمال وجود دارد که اتفاقات دوران آقای اوباما دوباره تکرار شده و تحریم‌ها برداشته شوند و امریکا با حضور دوباره در برجام و لغو تحریم‌ها به نوعی بخواهد جبران خسارت کند.»
