برخورد دو قطار مسافربری که منجر به کشته و زخمی شدن بیش از ۱۰۰ نفر از هموطنان شد تلخی حادثه تروریستی در عراق را که آن هم به کشته شدن شماری از شهروندان ایرانی انجامید، دو چندان کرد. در این بین آنچه بیش از همه هضم حادثه رخ داده در سمنان را سخت می‌کند، عدم پاسخگویی مناسب درباره چرایی فاجعه اتفاق افتاده است. با وجود اینکه در قرن بیست و یکم به سر می‌بریم و استفاده از فناوری‌های ویژه تا حد زیادی حوادث اینچنینی را کاهش داده یا در صورت بروز تعداد قربانیان آن را کم می‌کند، اما باز هم در گوشه و کنار دنیا شاهد بروز حوادثی هستیم که بر اثر آنها تعداد قابل توجهی از انسان‌ها جان خود را از دست می‌دهند. آنچه در کشور‌های دیگر در سال‌های اخیر دیده‌ایم این بوده است که به دنبال وقوع چنین حوادثی مقامات عالیرتبه استعفا می‌دهند. نمونه روشن آن استعفای نخست وزیر کره جنوبی به دنبال وقوع حادثه برای یک کشتی مسافربری بود. حوادث در همه جای جهان رخ می‌دهد، اما مساله‌ای که در این بین اهمیت دارد رفتار ما در قبال حادثه پیش آمده است. در چنین مواردی حداقل دو مساله باید مورد توجه قرار گیرد. اول اینکه باید اطلاع‌رسانی دقیق و به موقعی درباره آن انجام شود و مساله دومی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که وقتی چنین حوادثی رخ می‌دهد مسئولان باید از مردم معذرت خواهی کرده و استعفا دهند. این عمل نشان‌دهنده این است که یک مقام مسئول خود را مسئولیت‌پذیر می‌داند و با استعفای خود علاوه بر اینکه قصور و کم‌کاری را می‌پذیرد، خود را به دلیل حادثه رخ داده ناراحت و متاسف نشان می‌دهد. در ایران هر از گاهی حوادثی نظیر آنچه روز گذشته در سمنان رخ داد اتفاق می‌افتد، اما تنها واکنش مسئولان این است که عنوان می‌کنند بررسی‌های لازم انجام می‌گیرد. در بسیاری موارد شاهد این بوده‌ایم که این به اصطلاح «بررسی‌های لازم» آنقدر طول می‌کشد که آب‌ها از آسیا می‌افتد و بعد هم مشخص نمی‌شود مقصر چه کسی بود و برخورد‌ها به چه صورتی بوده است. اتفاقی که منجر به کشته شدن بیش از ۴۰ ایرانی شد، اتفاقی عجیب و غریب بود که در آن وجود مشکل و کم کاری بعید نیست. همه جا برای قطار حادثه پیش می‌آید، اما تصادف دو قطار واقعا اتفاق عجیبی است. اگر قطار از ریل خارج شده بود، می‌توانستیم عنوان کنیم یک مشکل فنی یا خطای انسانی رخ داده، اما تصادف دو قطار مجموعه‌ای از مشکلات را نشان می‌دهد. باید در مدتی کوتاه مشکل بررسی و گزارش دقیق ارائه شود، ضمن اینکه همان‌طور که عنوان شد کمترین کاری که باید انجام شود این است که در نخستین فرصت مسئولان مربوطه به نشان قبول ضعف و کاستی و همدردی با حادثه دیدگان از سمت خود کناره‌گیری کنند؛ اتفاقی که می‌تواند بسترساز رفتار‌های درست در قبال حوادث مشابهی که احتمال دارد در آینده رخ دهد باشد.

* جامعه شناس